3-Amaliy mashg’ulot. Mono, di – va poliduragay chatishtirishga
doir masalalarni yechish va ularni tahlil qilish
Monoduragay chatishtirish.
To‘liq dominantlik hodisasi.
1-masala
. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan organizmlar qanday tipdagi
gametalarni hosil qiladi? Ularning genotip bo‘yicha gomozigotali yoki
geterozigotali ekanligini aniqlang.
a) BB b) Bb v) bb
2-masala.
No‘xat o‘simligida donning sariq rangi (B) yashil rangi (b) ustidan
to‘liq dominantlik qiladi. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan o‘simliklarni
chatishtirishdan olingan keyingi avlod o‘simliklarining genotip va fenotiplarini
aniqlang:
a) BB x bb b) Bb x bb v) BB x Bb g) Bb x Bb
3-masala*.
Donining rangi sariq bo‘lgan gomozigotali no‘xat o‘simliklari
yashil donli o‘simliklar bilan chatishtirilganda F
1
va F
2
o‘simliklarining genotipi
va fenotipini hamda F
1
o‘simliklarini sariq donli va yashil donli o‘simliklar bilan
qayta chatishtirishdan olingan F
B
o‘simliklarning genotipi va fenotipini aniqlang.
Masalaning echilishi:
Belgi Gen
Donning sariq rangi B
Donning yashil rangi b
Donining rangi sariq bo‘lgan gomozigotali ona organizmning genotipini BB bilan
belgilaymiz. YAshil donli retsessiv gomozigotali ota organizmning genotipini bb
bilan belgilaymiz. Ota-ona organizmlarni o‘zaro chatishtiramiz.
sariq donli yashil donli
P ♀ BB X ♂ bb
g B b
F
1
Bb - sariq donli
Sariq rangni rivojlantiruvchi B geni yashil rangni rivojlantiruvchi retsessiv alleli -
b ustidan to‘liq dominantlik qilishi sababli F
1
da olingan barcha duragaylarning doni
sariq rangda bo‘ladi. F
1
duragaylari geterozigota (Bb) hisoblanadi. Endi F
1
duragaylarni o‘z-o‘zidan changlantirib, ikkinchi avlod (F
2
) duragaylarini olamiz.
sariq donli sariq donli
P ♀ Bb X ♂ Bb
g B, b B, b
F
2
BB, Bb, Bb bb
3 1
sariq yashil
F
2
da o‘rganilayotgan belgi bo‘yicha ajralish sodir bo‘ladi. F
2
da ikkita fenotipik
sinf hosil bo‘ladi - sariq donli va yashil donli o‘simliklar. Ularning nisbati 3 : 1. F
2
da 3 ta genotipik sinf hosil bo‘ladi:
- dominant gomozigotali BB sinf;
- geterozigotali Bb sinf;
- retsessiv gomozigotali bb sinf.
Genotipik sinflar nisbati 1 : 2 : 1
Fenotipik sinflar nisbati 3 : 1
Agar F
1
duragaylarini har ikki ota-ona bilan chatishtirsak:
sariq donli sariq donli
P ♀ Bb X ♂ BB
g B, b B
F
B
BB, Bb
sariq donli sariq donli
Nisbat 1 : 0
sariq yashil
F
1
duragaylarini dominant gomozigotali ota-onadan biri bilan chatishtirsak, u holda
F
B
da faqat sariq donli duragaylar olinadi. Dominant ota-ona bilan bo‘ladigan
chatishtirish F
1
duragaylarning genotipini aniqlab bermaydi.
Agar F
1
duragaylarini retsessiv gomozigotali, ya’ni yashil donli ota-onadan biri
bilan chatishtirsak, u holda
sariq donli yashil donli
P ♀ Bb X ♂ bb
g B, b b
F
B
Bb bb
sariq yashil Nisbat 1 : 1
Qayta chatishtirishning bu formasi F
1
duragaylarning genotipini aniqlab beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |