Genetika va evolyutsion

 
Proterozoy erasi. 
Bu era 2 mlrd yillar chamasi davom etgan. Uning boshida 
kuchli tog` hosil bo`lish jarayonlari ro`y bergan, Oqibatda yerning qiyofasi ancha 
o`zgargan. O`sha davrda yashagan suvo`tlar va sodda bir hujayrali organizm-
larning qattiq qismlaridan ohak va marmar hosil bo`lgan. Ilgari hukmron bo`lgan 
prokariotlar — bakteriyalar, ko`k-yashil suvo`tlar proterozoyga kelib, eukariotlar — 
yashil, oltin rang suvo`tlarning avj olib rivojlanishi bilan o`rin almashingan. 
Suvo`tlar orasida dengiz tubiga birikkan holda o`troq hayot kechiruvchi formalar 
vujudga kelgan. Bunday hayot kechirish suvo`tlar massasining turli qismlarini o`zaro 
farqlanishiga, ayrim qismlari substratga birikuvchi hamda fotosintez qiluvchi 
qismlarga bo`linishiga sabab bo`lgan. Ba’zi formalarda bunday moslanish ulkan, 
ko`p yadroli hujayralarning (yashil suvo`tlarda sifonli formalar) yoki har xil 
qismlari turli vazifa bajaradigan haqiqiy ko`p hujayrali suvo`tlarning kelib chiqishi 
bilan xarakterlangan. Shu yo`nalishda ko`p hujayrali qizil suvo`tlar paydo bo`lgan. 
Proterozoy erasida tarqalgan hayvonlarning aksariyati ko`p hujayrali formalar 
bo`lgan. Dengizlarda ko`p hujayrali hayvonlarning tuban formalari — bulutlar, radial 
simmetriyali kovakichlilar bilan bir qatorda, ikki tomonlama simmetriyaga ega 
formalar ham keng tarqalgan. Ular orasida halqali chuvalchanglar, mollyuskalar, 
bo`g`imoyoqlilar ko`plab uchragan. Bu erada bo`g`imoyoqlilarning eng qadimgi 
vakillari — qisqichbaqachayonlar, shuningdek, ignatanlilar hamda umurtqasiz 
hayvonlarning boshqa yuksak vakillari paydo bo`lgan. 
Proterozoy erasida ro`y bergan aromorfoz tipdagi yirik o`zgarishlarga ikki 
tomonlama simmetriyali hayvonlarning kelib chiqishini misol qilib keltirish mumkin. 
Ikki tomonlama simmetriyaning paydo bo`lishi tufayli hayvonlar gavdasi oldingi 
va orqa, qorin va elka qismlarga differensiyalangan va oldingi tomonida sezuv 
organlari, nerv tugunlari, keyinchalik esa bosh miya rivojlangan. Hayvonning elka 
tomoni himoya vazifasini, qorin tomoni esa harakatlanish va oziq tutish vazifasini 
bajara boshlagan. Gavdasi ikki tomonlama simmetriyali bo`lishi tufayli 
harakatlanish, chaqqonlik, umuman hayot faoliyati ortgan.