Gender tenglik masalalari

Uydagi/Turmushdagi zo‘ravonlik. Bu zo‘ravonlikning eng keng tarqalgan turlaridan biri. YAqin paytlargacha ushbu muammo deyarli yashirin bo‘lib, qabul qilingan fikrga ko‘ra, zo‘ravonlikning bunday turi «odamning shaxsiy ishi» va jamiyat ham, davlat ham oilaning (jinsiy juftlarning) shaxsiy ishlariga aralashishni lozim deb bilmagan.

Uydagi zo‘ravonlik zo‘ravonlikning boshqa turlaridan nimasi bilan ajralib turadi? Asosiy farq shundaki, uydagi zo‘ravonlik yaqin yoki qarindoshlik aloqalarida bo‘lgan, bir- birlari uchun havf tug‘dirmaydigan va aksincha bir-birlarini himoya qiladigan va bir- birlariga madada beradigan deb hisoblanuvchi odamlar orasida sodir bo‘ladi.

Uydagi zo‘ravonlik - murakkab ijtimoiy hodisa bo‘lib, uning kelib chiqishini tushuntirish oson emas. Uning ildizlari an’anaviylikka va xotin-qizlarning shaxsiy va jamiyat hayotidagi ikkinchi darajali roliga borib taqaladi. Bilashgan Millatlar Tashkilotining Xotin-qizlarga nisbatan zo‘ravonlikka barham berish to‘g‘risidagi Deklaratsiyadan tan olinadiki, uydagi zo‘ravonlik “erkak va ayol o‘rtasida tarixiy vujudga kelgan kuchlarning noteng nisbati bo‘lib, ayollar ustidan ustunlik qilishga intilish va erkaklar tomonidan ayollar kamsitilishining namoyon bo‘lishidir. Zo‘ravonlik asosiy ijtimoiy mexanizmlardan biri bo‘lib, uning yordamida ayollarning erkaklarga nisbatan iqtisodiyotda, siyosatda, ijtimoiy hayotda qaram ahvolda bo‘lishga majbur qilinishidir”.¹⁷

YUqorida aytilganidek, uydagi zo‘ravonlikning quyidagi asosiy shakllari va turlari ajratiladi.