G’alaba ko’ship qoniwlar

Diniy ricarliq orden ag’zalari –1) neke qurmawg’a, 2) kambag’alliqta jasawg’a,3) shirkewge so’zsiz boysiniwg’a, 4) o’mirinin’ aqirina deyin qolinda qilish penen xristian dinin’ dushpanlarina qarsi gu’resiwge ant etken. Palestinada du’zilgen bul ordenler a’dettegi ruwxaniylerdin’ ordenlerinen pu’tkilley pariqlanadi.
Da’slepki diniy ritsirliq orden – Ioannitler yaki gospitalyerler ordeni da’slep Rodos atawina son’ Malta atawina jaylasadi. Quddusqa kiyatqa ziyaratshilardi qorg’aw ushin du’zilgen tampliyerler ordeni Quddustag’i ritsirlar jaylasqan to’belik ati m atalg’an.Tampliyerler qayırqomlıq hám sawǵalar alıwdan basqa sútxorliq penen shug’illang’an. Evropada olardin’ bayliqlari haqqindag’i a’psanalar kelip shıqqan.Tevton ordeni Bibi Maryamg’a bag’ishlang’an. Ondag’i ko’pshilik ricirlar Germaniyadan bolg’ani ushin oni Nemis ( latinsha – Tevton) ordeni dep ataydi.


Ritsirlar ag’imi xristianlarg’a basip aling’an aymaqlardi 200 jil dawaminda uslap turiwg’a imkan bergen. Diniy ricarliq ordenlerdi engiziwden maqset xristian dushpanlarina qarsi gu’resiw edi.
Ekinshi salib atlanisi XII á ortasında sa’tsiz shiqti. Onda Fransiya koroli Lyudovik VII qatinasadi. Misir sultani Salahiddin Ayyubiy 1187-j Quddusti tartip aladi.Bul u’shinshi salib atlanislarinin’ (1189-1192 jj) baslaniwina alip keldi.Onda Germaniya imperatori, Fransiya hám Angliya koroli qatinasip jen’iledi.
XII a’ aqirinda papa Innokentiy III jan’a Krest atlanislarin sho’lkemlestiriwge kirisedi.To’rtinshi krest atlanisin (1202-1204 jj) Papa Innokentiy III baslap, og’an u’kesi ta’repinen taxttan tu’sirilgen Isaak II Angelge taxtti qaytariw sebep boldi.Salibshilerdi Venetsiya Falastinge 85 min’ markag’a alip o’tedi.Biraq onin’ 1/3 in to’lemegeni esesine Vizantiyag’a uris baslawg’a ma’jbu’r boladi.1204-j 9-13 aprelde Kanstantinopl tiykar saling’aninan beri birinshi ret dushpan oljasina aylanadi. 20 min’liq ritsar yarim mln liq qala xalqin b.a.
Vizantiyalilar salibshilerdi latinlar d.a. Salibshiler Vizantiyada Latin imperiyasi (1204-1261) dep atalǵan mamleketin du’zedi. Nikeya imperatori Mixail VIII Paleolog 1261-j 15 avgustta Kanstantinopldi iyelep Vizantiya imperiyasin qayta tikleydi. Salib ju’rislerinen son’ Vizantiya qudretli mamleketten onsha u’lken bolmag’an grek mamleketine aylanadi. Fransiya koroli Lyudovik IX 1269-1270 jj segizinshi salib atlanisina basshiliq etedi.Salib atlanislarinin’ tamam boliwinin’ tiykarg’i sebebi Batis Evropada XIII a’sir aqirinda baslang’an o’zgerisler sebep boldi. 1) Korol ha’kimyatinin’ ku’sheyiwi hám mámleketti oraylastırıw siyasatı menen ricirda korol armiyasında xizmet etiw imkaniyatı payda boldı. 2) Awıl xalqınıń jersiz bir bólimi rawajlanıp baratırǵan qalada kóship ketedi. 3) Óndiris kúshleri ósedi, toǵaylar kesiledi hám egin maydanlarına aylandiriladı. 4) Sawdagerler tınısh jol m sawda satıq alıp barıwdıń qolaylıǵına jáne bir márte isenim payda etedi. Krest atlanısları óziniń tiykarǵı maqsetine – Shıǵısta kúshli xristian mámleketin dúziw maqsetine erise almadı.