G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

144-rasm. Ginetsey tiplari evolyutsiya sxemasi va umumiy 
ko’rinishi: 
1 – qo‘shilmagan mevabarglar; 2, 10 – apokarp;
3, 11, 12, 13 – sinkarp; 4 – 6 – parakarp; 7 – 8 – lizikarp; 9 – monokarp 
(A.A. Taxtadjyan, 1980 bo‘yicha).
6 
5 
7 
8 
4 
3 
1 
2 
9 
10 
11 
12 
13 
269

---

Platsentalar yoki urug‘о‘rni. Tuguncha ichidagi urug‘kurtaklar 
(megasporangiylar) о‘rnashgan bо‘rtma 
platsentalar
deb ataladi. Ular 
laminal va sutural holda joylashadi. 
Laminal 
platsentalar (lot. lamina – yassi, yaproq, plastinka) sodda 
tuzilgan bо‘lib, urug‘kurtak urug‘chibarglarning yuzasida о‘rnashadi. 
Masalan, Degeneriafla urug‘kurtak meva barglarning о‘rtasi va yonida 
joylashsa, nilufardoshlarda urug‘kurtak mevabarglarning ichida 
sochilgan bо‘ladi.
Sutural yoki yon platsentalar apokarp va sinkarp ginetseylarda 
uchraydi. Ular uch xil: markaziy burchak, parietal yoki devor, soxta 
о‘qli yoki erkin markazli platsentalar bо‘ladi. Markazli platsenta 
urug‘kurtaklar bilan gul tuguni uyalarining ichki burchaklarida yoki 
chetida joylashgan. Bu shakldagi platsenta sinkarp ginetseyga xosdir 
(piyozguldoshlar, qо‘ng‘iroqguldoshlar) (155-rasm, 3). 
Parietal yoki devor platsentalar gul tuguni ichki devorlaridan 
uzunasiga joy oladi. Bu xildagi platsenta yopiqurug‘li о‘simliklarning 
juda kо‘p oilalarida uchraydi (butguldoshlar, kо‘knorguldoshlar, 
toldoshlar, orxideyadoshlar, gunafshadoshlar va boshqalar). Ba’zan 
platsentalar tuguncha bо‘shlig‘iga bо‘rtib chiqadi va soxta tо‘siq hosil 
qilib, kо‘puyli tuguncha vujudga keladi. Ikkiuyli tuguncha 
butguldoshlarda (145-rasm) uchraydi. 
Soxta о‘qli yoki erkin markazli platsentalar lizikarp ginetseyli 
gullarda (navrо‘zguldoshlar, chinniguldoshlar, toronguldoshlar) va 
boshqa kо‘pgina о‘simliklarda uchraydi.