Gulsafsardoshlar oilasi vakillari barg mezofillining izolateral-
ustunsimon, izolateral-g‘ovaksimon va g‘ovaksimon tipliligi,
ustki
(adaksial) epiderma hujayralarining yirikligi, ayrim turlarida
farqlanmasligi, g‘ovaksimon, ustunsimon
hujayralarning xlorofill
donachalariga boyligi, suv jamg‘aruvchi hujayraning mavjudligi,
og‘izchalarning chuqur joylashganligi, о‘tkazuvchi bog‘lamlarning
yopiq kollateral tipliligi, har bir о‘tkazuvchi bog‘lamlarning
kollenxima hujayrasi bilan himoyalanganligi bilan farq qiladi (79-80 -
rasmlar).
Ochiq urug‘li о‘simliklar bargining anatomik tuzilishi.
Ninabargli о‘simliklar bargining kо‘ndalang kesimi yarim doirasimon
shakliga ega. Barg markazidan alohida transfuzion tо‘qima va yо‘g‘on
78-rasm. Boshoqdoshlar vakillari barglarining anatomik tuzilishi:
A
1
– A
2
-
Stipa hohenackeriana
(arundenoid tipli barg mezofilli),
B
1
– B
2
-
Aeluropus litoralis
(panikoid tipli barg mezofilli).
Shartli
belgilar: MH – motor hujayra, SK –sklerenxima, T – tuk,
UH – ustunsimon hujayra, E – epiderma, О‘H – о‘rab turuvchi
hujayra, QH – qrans-hujayra (Berdibayeva, 2010).
T
E
SK
О‘H
MH
UH
а
1
а
2
b
1
b
2
E
SK
M
H
KH
UH
152
devorli endoderma bilan о‘ralgan 1 yoki 2 ta о‘tkazuvchi bog‘lam
о‘tadi. Endodermadan tashqi tomonga qarab mezofill, undan keyin
gipoderma va epiderma joylashgan. Ninabarglilarning epidermasiga
yо‘g‘on pо‘st (qobiq) va kutikula mavjudligi xos bо‘lib,
hujayra
bо‘shlig‘i deyarli kо‘rinmaydi.
Og‘izchalar kо‘psonli, qatorlari paralel
bо‘lib, bir yoki ikkala tomonda joylashgan. Gipoderma hujayralari
ham yо‘g‘on pо‘stga (qobiqqa) ega.og‘izchalar tagidagi gipoderma
qavati bо‘linib ketadi (mavjud emas).
Mezofill hujayralari hujayraning ichki tomonda hosil qilgan.
Mezofill ustunsimon va g‘ovaksimon tо‘qimalarga bо‘linmagan.
Mezofillda hujayralararo bо‘shliq va ajratma kanallar taraqqiy etgan.
Qarag‘ay о‘simligi ignabargida epitelial hujayralar bilan о‘ralgan 2 ta
ajratma kanal mavjud. Bu hujayralarning
tashqi tomonda tolalarni
о‘rab turuvchi hujayralar mavjud. Mazkur sklerenxima hujayrasi
gipodermaga hujayrasiga birikib turadi. Bargning kо‘ndalang
kesimida о‘tkazuvchi bog‘lamlar qiyshiq joylashgan bо‘lib, ksilema
bog‘lamlari bargning ustki (adaksial)
tomonga qarab joylashgan,
floema esa bargning ostki (abaksial) tomonga qarab joylashgan.
Floema parenximasi ksilema parenximasiga nisbatan kuchli
taraqqiy etgan. Ksilemaning parenxima hujayralari kraxmal tо‘playdi.
О‘tkazuvchi bog‘lamni о‘rab turuvchi transfuziya tо‘qimasi – 2 ta tip
hujayradan tuzilgan: yog‘ochlashmagan qobiqli tirik parenxima
hujayralaridan hamda yog‘ochlashgan qobiqli va nayni g‘ovaklari
chambarakli (transfuzion traxeidli) hujayralardan tuzilgan (81-rasm ).
153