G. Q. Salijanova boyitishning yordamchi

2.2. Tasmali konveyer haqida ma’lumot
Tasmali konveyerlar sepiluvchi mahsulotlarni uzluksiz tashish 
uchun eng ko‘p qo‘llaniladigan mashinalardir. konveyerning asosiy 
elementlari quyidagilar: bir vaqtning o‘zida tayanch va ko‘tarib 
turuvchi uzluksiz harakatlanuvchi egiluvchi tasma (
2
), bir yoki 
ikki barabanli uzatmali mexanizm (
3
), tasmaning tarangligini 
sozlovchi moslamali taranglovchi baraban (
10
), yuqori (
5
) va pastki 
(
6
) rolikli rama (
8
). konveyerlar statsionar va siljiydigan gorizontal 
va qiyalarga bo‘linadi. Ularning orasida eng ko‘p tarqalganlari 
statsionar konveyerlar hisoblanadi. Siljiydigan konveyerlar mahsulotni 
bir chiziqda joylashgan bir nechta punktlarga berishda ishlatiladi. 
Siljiydigan mexanizmlar turli yordamchi, yuklovchi, bo‘shatuvchi va 
ta’mirlash ishlarida qo‘llaniladi.
tasma
. konveyerning ishlatilish maqsadiga ko‘ra tasma suyab 
turuvchi roliklarning shaklini egallab, tekis yoki novsimon (nov 
shaklidagi) bo‘lishi mumkin (2.2-rasm). Novsimon tasma sepiluvchi 
mahsulotni tashishda ishlatiladi. Tasmalar rezina va po‘latdan 
tayyorlanadi. Boyitish korxonalarida rezinalangan novsimon tasmalar 
ishlatiladi. Bunday tasmalar karkas-o‘zak va rezina qoplama (
3
) 
lardan tashkil topgan. karkas tayanch kuchlanishni o‘ziga oladi, 
rezina qoplamalar esa uni ishqalanish va shikastlanishdan saqlaydi.
karkas bir-biriga qalinligi 0,2–0,3 mm li rezina qatlamlari bilan 
bog‘langan bir nechta qistirma (prokladka)larga ega.
Qistirma sifatida gazlama mato – belting yoki lavsan, kapron, 
neylonga o‘xshash sintetik materiallar ishlatiladi. Yuqori barqarorlikka 
ega tasmalarda 1–2 qatlam qalin bo‘lmagan mato (breker) va bort-

---

12
larni mustahkamlash ko‘zda tutiladi. Og‘ir sharoitlarda ishlashga 
mo‘ljallangan tasmalar ikki qavat brekerga ega bo‘ladi.
Prokladkalar soni tasmaning mustahkamligiga va kengligiga 
bog‘liq bo‘lib, 3 tadan 10 tagacha bo‘ladi.
Rezina qoplamalarning kengligi, qalinligi ishchi tomondan 
3–8 mm, qarshi tomonidan esa 1–2 mm. Og‘ir abraziv rudalarda 
ishlovchi tasmalarda yuqori mustahkamlikka va ishqalanishga 
chidamli 8–10 mm qalinlikdagi rezinalar ishlatiladi.
GOSTga ko‘ra zavodlarda besh turdagi tasmali konveyerlar 
ishlab chiqariladi: umumiy foydalanishga, sovuqqa chidamli, yog‘ga 
chidamli, issiqqa chidamli, yuqori issiqlikka chidamli, yonmaydigan 
va oziq-ovqatga.
4
5
3
3
2
2
1
6
6
7
9
10
10
11
11
13
15 14
12
8
a
b
8
2
2
2.2-rasm.