G. Gutlyýew Awtomatlaşdyrylan taslama düzmegiň ulgamlary Системы Автоматизированного проектирования

Faza üýtgeýänleri obýektiň fiziki ýa-da informasion ýagdaýyny
häsiyetlendirýär, olaryň wagta görä üýtgemeleri bolsa, obýektdäki geçiş proseslerini aňladýar.

Faza üytgeýänlere mysallar: mehaniki ulgamlaryň beýan edilmesinde güýçler we tizlikler; gidrawlik we pnewmatik ulgamlarda basyşlar we sarp edilişler we ş.m..

Taslanýan obýektleriň aşakdaky aýratynlyklaryny bellemek gerekdir:

1. k-njy iýerarhik derejedäki modelleriň içki parametrleri aşakdaky (k+1)-nji derejedäki modeller üçin çykyş parametrleridir. Meselem: elektron güýçlendirijiniň içki parametrleri transistor taşlananda çýkyş parametri bolar.

2. 
   Bir bölek ulgamyň çykyş parametrleri ýa-da faza üýtgeyänleri, köplenç, başga bölek ulgamlaryň daşky parametrleri bolup hyzmat edýär. Meselem:elektrik modellerinde elektron enjamlaryň korpuslarynyň maksimal temperaturalary - daşky parametrleridir, şol obýektiň ýylylyk modellerinde bolsa, çykyş parametrleridir.
   
3. 
   Obýektiň çykyş parametrleriniň aglabasy V(Z) baglanyşykdan funksionaldyrlar, ýagny, olary kesgitlemek üçin, berlen X we Q wektorlar üçin, (1.2) deňlemeler ulgamyny çözmelidir we alnan netijeler boyunça Y wektory hasaplamalydyr.
   

Çykyş parametrleriñ –funksionallaryn mysallary hökmünde ýaýramaklygyñ kuwwaty, yrgyldylaryñ amplitudasy, signallaryñ ýaýramagynyñ saklanmagynyň dowamlylygy ýaly ululyklary görkezmek bolar.

Taslanýan obýektleriñ başlangyç beyan edilmeleri, köplenç, taslamagyñ tehniki ýumşundan ybarat bolyar. Bu beyan edilmelerde çykyş y_j parametrlerine tehniki talaplar, başgaça, çykyş parametrleriniñ normalary diylip at berilyän ululyklar hem duş gelyärler.Bu ululyklar TT=( TT₁, TT₂, TT₃ .,TT_m ) wektoryny emele getirip, y_j –çykyş parametrleriniñ üytgemelerine yol berilyän bahalaryň diapozonlaryny özünde saklaýar.

y_j we TT_j ululyklaryñ arasyndaky talap edilyän gatnaşyklara işe ukyplylyk şertleri diylip, olar, esasan,

y_j j (1.3)

ya-da
y_j>TT_j (1.4)

deñsizlikler görnüşinde añladylyar. Käbir parametrler üçin bu şertler :

TT_jjj (1.5)

görnüşde hem bolup biler.

Işe ukyplylyk şertlerine mysallar:

(1.3) deñsizlige - turbolarda basyşyñ yitmegi, hereketlendirijilerde yangyjyñ sarp edilmegi we ş.m.

(1.4) deñsizlige - PTK(peýdaly täsir koeffisiyenti), hereketlendirijiniň kuwwaty we ş.m.

(1.5) deñsizlige - optiki ulgamyñ fokus aralygy, taslanýan güýçlendirijiniñ rezonans ýygylygy we ş.m.