G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I


Kasb-hunar kollej talabalarining kun tartibi


bet83/202
Sana16.06.2022
Hajmi
#676128
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   202
Kasb-hunar kollej talabalarining kun tartibi
131
www.ziyouz.com kutubxonasi


Kasb-hunar kollej talabalarining o'quv kuni 6 soatni tashkil qilib. 
agar ishlab chiqarish m ashg'ulotlari m a’lum kunlarda o'tkazilsa, dars 
soat 8 dan boshlanishi kerak. N azariy va amaliy m ashg'ulotlar kun 
davomida almashib qo'yilishi, m a’lum kunlarda faqat nazariy, m a’lum 
kunlarda faqat amaliy mashg'ulotlar o'tishga nisbatan fiziologik jihatdan 
to 'g 'r i hisoblanadi. T alabalarning ishlab chiqarish taTim ini yo'lga 
qo'yishda turli yo'nalishdagi kasb-hunar kollejlarning sanitar sharoiti 
katta rol o'ynaydi. Shovqin, tebranish, havoning ifloslanishi va changi, 
xona haroratining ko'tarilishi kabi kuchli ta ’sirlovchilar e’tiborga olinadi. 
Talabalarning barchasi ish uslubiga qarab himoya moslamalari (oyoq 
kiyim lari, xalat, m axsus k o 'z o y n a k la r, q o 'lq o p la r va h.k.) bilan 
ta ’minlanishi kerak.
K a sb -h u n a r kollej ta la b a la ri o 'q u v k o rx o n a la rid a am aliy 
m ashg'ulotlarni boshlashlaridan avval sanitariya va gigiyena ham da 
texnika xavfsizligidan saboq olishlari kerak. Bunda ishlash jarayonida 
qanday gigiyenik qoida va tadbirlarga rioya etish va avariya holati yuz 
berganda, tibbiyot xodimlari kelguncha o'z-o'ziga yordam berish usullarini 
o'rganadilar.
T alabalar kuniga uch m ahal gigiyenik talablarga k o 'ra energetik 
harajatlarini hisobga olgan holda ovqatlanishlari kerak. Ovqatlanish 
uchun 40-60 daqiqa ajratiladi.
K asb-hunar kollejlarida ishlab-chiqarish t a ’limi albatta m ehnatni 
himoya qilish qonunlariga tayangan holda ishlab chiqiladi.
Talabalar ish kunining 70-75% da ishlab chiqarishda band bo ‘lishlari 
lozim. Kasb-hunar kollej talabalariga korxonalar tartibida qulay sharoit 
yaratish hamda qobiliyatini oshirish maqsadida mart oyining oxirida yoki 
aprel oyining boshida bir haftalik ta ’til beriladi. H ar kuni talaba ikki 
soat ochiq havoda bo'lishlari, sport bilan muntazam shug'ullanishlari 
kerak. Bular talabalar kun tartibidagi asosiy sog'lom latiruvchi omil 
hisoblanadi.
Talabalar ijodiy ishlarga munosabatlar, turli mavzularda o'tlcaziladigan 
suhbat va kechalarga, kontsert, xalq xo'jaligi yutuqlari zallariga ekskursiya 
va suhbatlarga jalb qilinishlaridan oldin va o'qish davrida takror tibbiy 
ko'rikdan o'tib turishlari kerak. Sog'ligida biror nuqsoni bo'lgan talabalar 
tibbiy k o ‘rikdan o'tkazilib, sog'ligi bo'yicha guruhlari aniqlanadi va 
ularga tegishli davo tadbirlari tavsiya qilinadi.
132
www.ziyouz.com kutubxonasi


VIIBOB.
SEZGI ORGANLARI - ANALIZATORLAR
Axborotni qabul qilish va qayta ishlash analizatorlar, y a ’ni sezgi 
organlari orqali amalga oshiriladi. Tashqi olamdagi ta ’sir nerv signallari 
holida bosh miyadagi nerv markazlariga yetkaziladi. Bu signallar bosh 
miyaning turli bo'limlarida qayta ishlanib, uning oliy bo'limida sezish 
tasavvur qilish, anglash bilan yakunlanadi.
I.P. Pavlov har bir analizator bir-biriga bog'liq bo'lgan uchta periferik, 
o 'tk a z u v c h i va m arkaziy qism dan ib o ra t ekanini birinchi b o 'lib
isbotlagan. Retseptorlar analizatorning periferik qismi hisoblanadi, bular 
m a’lum ta ’sirga javob beruvchi nerv uchlari bilan tugaydi. Retseptorlar 
tuzilishi joylashishi, funksiyasiga k o 'ra turli xil bo'ladi. Q o'zg'alishni 
retseptordan bosh miya katta yarim sharlariga o'tkazuvchi markazga 
intiluvchi neyronlar analizatorning o'tkazuvchi qismini tashkil etadi. Bosh 
miya katta yarim sharlarining m a’lum retseptorlardan ta ’sirni qabul 
qiluvchi qism lari an aliza to rn in g m arkaziy qism ini tash k il etadi. 
Analizatorning barcha qismlari bir butun holda ishlaydi. Qandaydir 
analizatorning bir qismi shikastlansa, uning funksiyasi buziladi.
Odamning mehnat faoliyatida analizatorlarning roli juda muhim. Agar 
bolaning turli organlaridan, turli sezgi organlaridan ta ’sir kam borsa, 
bosh miya rivojlanishdan orqada qoladi. Tashqi olamdagi turli xil ta ’sir 
avval retseptorlarda, so'ngra bosh miya bo'lim larida analiz qilinadi. 
T a’sirning har tomonlama nozik analizi bosh miya katta yarimsharlarida 
amalga oshadi.
Sezgi organlariga tananing barcha sohasida joylashgan retseptorlar 
va muskullar, qon tomirlar devoridagi retseptorlar va boshqalar kiradi. 
A nalizatorlarning miya p o 'stlo g 'id ag i qismi shikastlansa yoki olib 
tashlansa, ta ’sir murakkab analiz va sintez qilinmaydi. Masalan, miya 
p o 'stlo g 'id a g i eshitish analizatorlari joylashgan chakka qismi olib 
tashlansa, ta ’sirning nozik tabaqalanishi yo'qoladi.
Nerv sistemasining faoliyati uchun ta ’sir doimo butun organizmga 
ta ’sir qilib turishi kerak. K o'pgina sezgi organlarining shikastlanishi 
natijasida ta ’sirning ular orqali bosh miyaga yetarli kelmasligi tufayli 
odam faol faoliyatini yo'qotadi, doimo uxlaydi, bunday odamni saqlanib 
qolgan sezgi organlariga t a ’sir etish bilangina uyg 'o tish mumkin, 
Tekshirishlardan m a’lum bo'lishicha, sensor ta ’sirotning yo'qolishi 
diqqatni to'plash, mantiqiy fikrlash, aqliy mehnat qilish xususiyatlariga
133
www.ziyouz.com kutubxonasi


salbiy ta ’sir etadi. Sezgi organlari orqali ta ’sirni tashqi muhitdan, ichki 
organlardan retseptorlar bo'ylab qabul qilinishi tufayli organizmning 
tashqi va ichki muhiti haqidagi m a’lumotlar bosh miyaga yetib boradi.
Axborotning ret sept orlardan bosh miyaga borishi natijasida organizm 
o'z-o'zini boshqaradi. Masalan, qonning tarkibi o'zgarsa, shunga yarasha 
qon tomirlar devorida qo'zg'alish, tormozlanish vujudga keladi.
Organizmning sensor sistemalari yoki analizatorlariga ko'rish, eshitish, 
vestibulyar, ta ’m bilish, hidlash, teri organlari va ichki organlarda sodir 
bo'ladigan o'zgarishlarni qabul qiladigan interoretseptorlar yoki vistseral 
sensor sistemalar kiradi.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish