Fízíka fakulteti Fízíka qáníygelígí

Germaniyada salıq sisteması hám Ózbekstan Respublikası salıq sisteması menen salıstırma analizi
Ekinshi jáhán urısınan keyin Germaniyada salıqqa tartıw sisteması federatsiyalar, jerler hám jergilikli salıqlarǵa bólinedi. Byudjet xojalıǵın ǵárezsiz júrgiziw principlerı ulıwma mámleketlik hám jerlerdiń máplerdi gózlegen halda alıp barıldı. Nátiyjede házirgi kún Germaniya Respublikası salıq sistemasında qirqta salıq bar. Atap aytqanda, mıynet haqınan alǵan dáramat salıǵı ; QQS; qol ónermentishilik salıǵı ; qatań dáramat salıǵı ; korporatsiyalar salıǵı ; tábiy neftga salıq ; temeki ónimlerge salıq ; cherkov salıǵı ; jer salıǵı ; avtotransport qurallarına salıq ; bajıxana baji; jer maydanın satıp alıwdan alǵan salıq ; miyraslar salıǵı ; kofe; pivo; veksel; órt qawipsizligin támiyinlew salıǵı ; kushıklar ; qumshekerge; shayǵa ; duz; yoritg'ich ásbapların qorǵaw salıǵı ; ańshılıq, balıq tutıw salıǵı ; litsenziya salıǵı.
Germaniyada salıqlar federatsiya, jer, qospa (federal hám jerler menen birge), munitsipal, jámáát, cherkov salıqlarına bólinedi:
Federal salıqlar tómendegi salıqlardan ibarat : spirt, spirt ónimlerine salıq ; boj jıynawları ; kapitaldıń ǵárejetine salıq ; qamsızlandırıw salıǵı ; veksel salıǵı ; tutınıw ónimlerine salıq.
Jámáát, qospa salıqlarǵa tómendegiler kiredi: mıynet haqına salıq hám ornatılatuǵın dáramat salıǵı ; kapital tabısınan salıqlar hám korporatsiyalar salıǵı ; QQS; ónermentshilik salıǵı.
Jer salıǵına tómendegiler kiredi: mal-múlk salıǵı ; jer maydanın satıp alıwdan salıq ; transport salıǵı ; pivoga salıq ; lotoreya hám at oyınlarına salıq ; órt qawipsizligin támiyinlew salıǵı ; bilyard, kozinolardan salıq.
Munitsipal salıqlar quramına tómendegiler kiredi: jer salıǵı ; jergilikli tutınıw salıqları ; ıyt iyelerinen salıq ; qol ónermentishilik.
Germaniya Respublikasında byudjettiń oraylashmaganligi oraylıq byudjet qurallarınıń qarjlarınıń qayta bólistiriliwi menen emes, bálki byudjet dáramatlardı dárekleriniń nızamlı biriktirilib qoyılıwı menen ámelge asıradı.
Hár bir salıq boyınsha derlik bólek normativ hújjetler bar. Germaniya Respublikasında fizikalıq shaxslardan alınatuǵın dáramat salıǵı tuwrı salıqlar ishinde eń áhmiyetlisi esaplanadı. Salıqqa tartıw obiekti bolıp mıynet haqı, erkin kásip dáramatları, gonorarlar, kapital dáramatları, bankler fondları daǵı procentler, ijara haqi, jeke jumıs iskerliginen alınatuǵın dáramatlar hám basqalar kiredi. Germaniya Respublikasında altı salıq informatsiyalari ámeldegi bolıp olar jumısshı hám xizmetkerlerdiń ǵalabalıq xolatini, balalar sanın, esapqa alǵan halda ámel etedi.
1 gruppag’a : boydaqlar, balasız jumısshılar, ajrashganlar, jesirler.
2 gruppag’a : ajrashib 1 balası barlar.
3 gruppag’a : shańaraqlılar, eger birewi islese (ekewi islese) olardıń 1 tasi 5 gruppag’a ótkeriledi.
4 gruppag’a : shańaraqta er-hayal 1 waqıtta islese dáramatları bólek salıqqa tortilganda.
5 gruppag’a : shańaraqta ekewi de islep olardıń ulıwma shártlesiwge tiykarınan 3 gruppag’a ótkerilgen bolsa.
6 gruppag’a : 1 neshe jumıs jaylarında dáramat alıwshılar.
Germaniya salıq sistemasınıń Ózbekstan salıq sisteması menen salıstırma analizi.
Germaniya mámleketin Ózbekstan salıq sisteması menen salıstıratuǵın bolsaq bir qansha uqsawlıq hám ayrıqsha tárepleri bar. Olardı tómende kórip shıǵıwımız múmkin:
Ózbekstanda salıqlar respublika hám jergilikli salıqlarǵa bólinse, Germaniyada federal jerler (aymaq ) hám jergilikli salıqlarǵa bólinedi. Germaniyada qospa salıqlar, yaǵnıy bir waqtıniń ózinde bir neshe byudjetke túsetuǵın salıqlar bar. Ózbekstanda bolsa joq, xar bir salıq túri to'lig'icha bir byudjetke túsedi.
Germaniya salıq sisteması Ózbekstan salıq sistemasına salıstırǵanda talay rawajlanǵan bolıp tabıladı hám salıq túrleri de Ózbekstandaǵınan bir qansha kóp. Germaniyada Ózbekstanda bolmaǵan, ayriqsha qásiyetke iye
bolǵan salıqlar : cherkov salıǵı, ıyt salıǵı hám basqalar bar bolıp tabıladı. Usınıń menen birge Ózbekstanda ámeldegi mal-múlk salıǵı Germaniyada joq.
Germaniya salıq sisteması Ózbekstan salıq sistemasına salıstırǵanda talay quramalı dúzılıwǵa iye. Bunı jer salıǵı, fizikalıq shaxslar tabısına salıq mısalında kóriwimiz múmkin.
Germaniyada korporatsiyalar tabısına salıq salıwda salıqqa tartilmaytugin minimumlar bar. Korporatsiyalarni tabısın salıqqa tartıwda dáramatlar ekige bólinedi; bólistiriletuǵın hám bólistirilbeytuǵın.
Ózbekstanda bul salıq yuridikalıq shaxslar tabısına salıq dep júritiledi. Yuridikalıq shaxslardı iskerliginen kelip shıǵıp kishi kárxanalar, sawda hám ulıwma awqatlanıw kárxanaları birden-bir salıq hám qalǵan yuridikalıq shaxslar ulıwma tártipte salıq tóliydiler.
Germaniyada mal-múlk salıǵı ornına fizikalıq shaxslarǵa miyraslar hám sıylıqǵa salıq engizilgen. Ol aǵayınlıq dárejesine qaray 3% ten 70% stavkaǵa shekem qollanıladı. Ózbekstanda miyraslar hám sıylıqǵa salıq bir retlik jıynaw retinde engizilgen.
Germaniyada jer salıǵı olardan paydalanıw túri hám de onda jasawshı shańaraqlar sanına qaray qollanıladı. Ózbekstanda bolsa jer salıǵı yuridikalıq shaxslarǵa bólek hám fizikalıq shaxslarǵa bólek qollanıladı. Salıq stavkasın Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen hár jılı qayta belgileydi. Germaniyada QQS salıǵın pasaytirilgan stavkası bar. Ózbekstanda bolsa QQS Birden-bir stavkada qollanıladı.
Germaniya salıq sisteması menen Ózbekstan salıq sisteması ortasındaǵı uqsawlıqqa toqtalatuǵın bolsaq, hár eki mámlekette de bir qansha mánisi tárepinen birdey salıqlar bar. Mısalı : QQS, fizikalıq shaxslar dáramat salıǵı, hákisiz salıǵı.