Fízíka fakulteti Fízíka qáníygelígí

Ózbekstan Respublikası salıq sistemasınıń shet mámleketler salıq sisteması menen salıstırma analizi
Amerika modeli menen salıstırma analizi.
Ózbekstan Respublikası salıq sistemasınıń AQSH salıq sisteması menen uqsas tárepleri:
- salıqlardan jeńillikler hám shegirmeler bar. Mısalı, AQSHda fizikalıq shaxslardan alınatuǵın dáramat salıǵınıń stavkaları da Ózbekstan mámleketine uqsas, yaǵnıy salıqtıń siyasiy gruppalastırılgan ush stavkası bar ekenligi. Házirgi kúnde Ózbekstanda siyasiy gruppalasqan tórtew stavka bar.
Evropa modeli menen salıstırma analizi.
Ullı Britaniya mámleketi salıq sisteması.
Házirgi waqıtqa kelip Ullı Britaniya salıq sisteması bes iri gruppalardan ibarat :
- tuwrı salıqlar ;
- qıysıq salıqlar ;
- jergilikli salıqlar ;
- isbilermenlikke salıq ;
- basqa salıqlar.
Ullı Britaniyada da, Ózbekstanda da byudjet dáramatları quramında tuwrı salıqlar joqarı salmoqqa iye. Tiykarǵı úlesi dáramat salıǵına tuwrı keledi. Ullı Britaniya fizikalıq adamlardıń tabısın salıqqa tartıwdıń ayrıqsha tárepi sonda, dáramat salıǵı shedullar tiykarında dúzilgen.
Germaniya mámleketi salıq sisteması.
Germaniyada salıqlar byudjetke túsiwine qaray úshke bólinedi: federal, jerler (aymaq ) hám jergilikli. Olarda qirqqa jaqın salıq túri ámel etedi. Biziń salıq sistemasımızdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, Germaniyada byudjetlerdiń tiykarın tuwrı salıqlar quraydı. Taǵı bir ayrıqsha tárepi, Germaniyada fizikalıq shaxslar tabısına salıq esaplanǵanda shańaraqqa tiyisli sharayatı esapqa alınadı.
Fransiya mámleketi salıq sisteması.
Fransiya salıq sisteması biziń salıq sistemasımızǵa jaqın bolıp tabıladı. Eki mámlekette de byudjettiń tiykarǵı bólegin QQS quraydı. Byudjet dúzilisi oraylıq hám jergilikli byudjetlerden ibarat. Fransiya salıq sisteması menen Ózbekstan salıq sistemasında salıqlardı óndiríw ózgesheligi uqsas bolıp tabıladı.
Yaponiya mámleketi salıq sisteması.
Yaponiyada salıqlar tórtewta gruppaǵa bolıp uyreniledi:
- dáramattan alınatuǵın salıq ;
- mal-múlkten alınatuǵın salıq ;
- tutınıw salıǵı ;
- arnawlı ónimlerge belgilengen salıqlar.
Olardı biz ulıwma mámleketlik hám jergilikli salıqlarǵa bólemiz. Xalıq dáramatlarınan alınatuǵın salıqlar on dana gruppaǵa bólinedi. Tutınıw salıǵı toparına litsenziya hám registratsiya salıǵı, gerb jıynawı, irrigatsiya jerlerin jaqsılaw ushın salıq, elektroenergiya dáreklerin rawajlandırıw ushın salıq, mıymanxanalarda kórsetilgen xızmetler ushın salıq, restoranlarda awqatlanıw ushın salıqlarǵa bólinedi.