Suvni dezaktivatsiya qilish uchun qo'yidagi usullardan foydalaniladi.
1. Ion almashtiruvchi smolalar orqali suvni filtirlash. Ion almashtiruvchi smolalar ionitlar deb ham ataladi. CHunki ular suvda erigan moddalarning ionlari bilan o'z ionlarini almashtirish xususiyatiga ega. Hozirgi vaqtda ikki xil ionlardan - kationitlar va ionitlardan foydalaniladi. Hozirgi vaqtda keng miqdorda quyidagi ionitlar: Ku-2, SBS, EDE-YuP, amberlit, permutit va boshqalar suvni dezaktivatsiya qilish uchun ishlatib kelinmoqda. Bu ishlatiladigan ionitlar organizm uchun zararsiz bo'lishi kerak. Suvni tozalash uchun oldin kationit qavati orqali, so'ngra anionit qavati orqali Filtrlanadi. Har bir ionit qavatining qalinligi 40- 50 sm ni tashkil qilishi kerak. Har 10-15 soatda ionitlar to'yinib qoladi, shuning uchun ular shu vaqtda almashtiriladi. Filtrlash qo'l nasosi yordamida yoki mexnizatsiyalashtirilgan avto - Filtratsion stantsiyalarda (MAFS) amalga oshiriladi. Ionitlar orqali suv Filtrlanganda MAFS-ning unumdorligi 2500 l/s ni tashkil qiladi.
Suvni koagulyatsiya qilish yo'li bilan tozalash mumkin, buning uchun suv koagulyatsiya qilinadi va tindiriladi, so'ngra karboferrogel - M(temir moddasining ishlatilgan tuzlari va faollashtirilgan ko'mir) orqali Filtrlanadi. Bunda suvdagi muallaq zarrachalar koagulyantlarda ushlanib qoladi. Qolgan kam miqdordagi zarrachalar esa karboferrogel - M da ushlanib qoladi. Karboferrogel - M orqali suv Filtrlanganda AFS-ning unumdorligi 500-700 l/s ni tashkil qiladi.
Suv koagulyatsiya qilib tindiriladi va to'qima —ko'mir Filtrlar, bir qatlam qum va boshqa materiallar orqali Filtrlanadi.
4.Suvni tarkibiy qismlarga ajratish samarali usullardan bo'lib hisoblanadi, lekin uning unumdorligi juda kam va juda ko'p energiya sarflashni talab qiladi.
SHaxtali quduqlardagi suvni tozalash uchun ularning devori yaxshilab yuvib chiqiladi va quduqdagi suv 3-4 marta so'rib olinadi. Suv birinchi marta olingandan so'ng quduq ichidagi tuproq qatlami 10-20 sm qalinlikda qirib olinadi. Iig'ilayotgan toza suv yordamida devorlar yuvib chiqiladi va yana suv so'rib chiqarib tashlanadi. Dozimetrik nazorat o'tkazilgandan so'ng suvni ishlatishga ro'xsat etiladi. Quduqlarning atrof chekkasi 10-20 metr doirada dezaktivatsiya qilinishi kerak.
Suvni degazatssh qilish uchun qaynatish, sorbtsiya yeki kimyoviy sorbtsion usuldan foydalaniladi.
Qaynatish usuli bilan degazatsiya qilish asosan ZM-ni kam mikdordagi kontsentratsiyasi suvga tushgan vaqtda qo'llaniladi. Qaynatish yo'li bilan beqaror ZM-lardan fosgen, tsianid kislota tushgan suvlar zararsizlantirilishi mumkin. Bunda u 1-2 soatmobaynida qaynatiladi. Lyuizitdan zaharlangan suvni qaynatish usuli bilan degazatsiya qilib bo'lmaydi, chunki lyuizitning gidrolizlanishi natijasida yuqori toksik xususiyatga ega bo'lgan oksid moddasi hosil bo'ladi.
Sorbtsiya usuli yordamida degazatsiya qilish. Suv faollangan ko'mir, torf, karboferrogel, pista ko'mir va boshqalardan o'tkazilgan vaqtda ZM-ni o'ziga shimib (adsorbtsiya) oladi. Natijada suv tozalanadi. Filtrlash uchun tabelli Filtrlardan MAFS, TUF, UNF-dan foydalaniladi. Filtrlash uchun qo'llaniladigan moddalar ichida eng faoli karboferrogel hisoblanadi. U barcha ZM-ni o'ziga shimib olish xususiyatiga ega. Ikkinchi o'rinda faollashtirilgan ko'mir turadi. Filtrlangan suvdan foydalanishdan oldin uni qaynatish kerak, shundan so'ng uni ichishga ro'xsat etiladi.
Kimyoviy-sorbtsion usul bilan tozalashda suvga turli xildagi kimyoviy degazatsiya qiluvchi eritmalar qo'shiladi, so'ngra karboferrogel yoki faollangan ko'mir orqali Filtrlanadi. Bunda suvdagi degazatsiya qiluvchi eritmalar, ZM- lar karboferrogel yoki faollashgan ko'mir tarkibida shimilib qoladi va suv tozalanadi.
Suvni dezinfektsiya qilish uchun uni qaynatish yoki kimyoviy yo'l (xlorlash) bilan tozalash kerak. Individual suvdondagi (hajmi 0,75l) suvni zararlantirish uchun unga bitta tabletka patotsid yoki akvosept solinadi. Suvdonning qopqog'i yopilib 2-3 marta silkitiladi. Yoz vaqtida 30 - 40 daqiqa o'tgandan so'ng, sovuq vaqtlarda esa 1 soatdan so'ng ichsa bo'ladi. Suvdan xlor hidi keladi. SHuni esda tutish kerakki, pantotsid tabletkasi bakterial vositalar bilan zararlangan suvlarni zararsiz holga keltira olmaydi. SHuning uchun suv bakterial vositalar bilan zararlanganligiga shubha qilinsa suv ta'minoti punktidagi tozalangan suvdan foydalanish kerak.
Suvni degazatsiya va dezaktivatsiya qilgandan so'ng undan namuna olib, SES laboratoriyalarida tekshiruvdan o'tkaziladi va natijasiga qarab suvdan foydalanish yoki foydalanmaslik to'g'risida xulosa chiqariladi.
