Funktsiyalari davlat byudjeti daromadlari, tuzilmasi va dinamikasi

REJA:

1. 
   DAVLAT BYUDJETINING IJTIMOIY-IQTISODIY MOHIYATI, VAZIFALARI VA FUNKTSIYALARI
   
2. 
   DAVLAT BYUDJETI DAROMADLARI, TUZILMASI VA DINAMIKASI
   
3. 
   DAVLAT BYUDJETI TAQCHILLIGI VA UNI BOSHQARISH
   

KIRISH
XULOSA
ADABIYOTLAR


KIRISH

Davlatning o’z vazifa va funktsiyalarini bajarishiga, o’z iqtisodiy va ijtimoiy siЄsatini amalga oshirishiga imkon beradigan qurol, dastaklardan biri – davlat byudjetidir.

1868 yilda chor Rossiyasi xukumati Turkistonda moliya qo’mitasini tashkil etganidan keyin birinchi marta davlat xazinasi xonning shaxsiy xazinasidan ajratildi, bu qo’mita davlat daromadlari va xarajatlari to’g’risida nizom (davlat byudjeti to’g’risida nizom) ishlab chiqdi.
Byudjet – bu davlat va mahalliy o’z-o’zini boshqarish vazifalari va funktsiyalarini moliyaviy ta’minlash uchun mo’ljallangan pul mablag’lari jamg’armalarini to’plash va sarflash shaklidir. Davlat byudjetining mohiyatini quyidagi ta’riflarda yanada oydinlashtirish mumkin:

1. 
   davlat byudjeti – davlat pul mablag’larining (shu jumladan davlat maqsadli jamg’armalari mablag’larining) markazlashtirilgan jamg’armasi bo’lib, unda daromadlar manbalari va ulardan tushumlar miqdori, shuningdek moliya yili mobaynida aniq maqsadlar uchun ajratiladigan mablag’lar sarfi yo’nalishlari va miqdori nazarda tutiladi;
   
2. 
   byudjet iqtisodiy kategoriya sifatida o’zining tegishli moddiy ifodasiga ega bo’ladi.
   

Byudjet munosabatlari davlatning markazlashtirilgan pul mablag’lari jamg’armasida moddiylashadi. Bu jamg’arma taqsim qilinishi sababli uning shakllanishi va sarflanishi qiymat xarakati orqali ifoda etiladi. Bu jarayon davlat tomonidan yig’iladigan va sarflanadigan pul resurslari oqimlari ko’rinishiga ega bo’ladi;

3. 
   o’z iqtisodiy mohiyatiga ko’ra davlat byudjeti – bu iqtisodiyot, ijtimoiy-madaniy tadbirlar, mudofaa va davlat boshqaruvi ehtiyojlarini moliyalashga mo’ljallangan byudjet jamg’armasini shakllantirish hamda undan foydalanish masalalarida milliy daromadni qisman milliy boylikni ham qayta taqsimlash borasida davlat bilan yuridik va jismoniy shaxslar o’rtasida yuzaga keladigan pul munosabatlaridir;
   
4. 
   davlat byudjeti – moliyaviy rejalar tizimida etakchi o’rinda turadi va davlatning asosiy moliya rejasi hisoblanadi;
   
5. 
   davlat byudjeti – moliya tizimining barcha asosiy moliya institutlari – daromadlar, xarajatlar, davlat qarzlari birlashadigan va o’zaro bog’lanadigan markaziy bug’ini hisoblanadi;
   

davlat byudjeti – davlatning soliqlar yordamida jamlanadigan eng yirik markazlashtirilgan pul jamg’armasidir. Davlat byudjeti davlat tomonidan o’z funktsiyalari va vazifalarini amalga oshirish yo’lida sarflanadi. Tasdiqlangan byudjet qonun kuchiga ega.