From Vikipediya Jump to navigationJump to search

Адиабатик жараён

Иш моддаси ташқи муҳит билан иссиқлик алмашмаган ҳолда кечадиган термодинамик жараён адиабатик жараён дейилади. Жараённинг эгри чизиьи адиабата дейилади (4.5-расм).

4.5-расм. Газ ҳолатини адиабатик жараёнда ўзгаришининг рv - ва Ts - диаграммалари
Ташқаридан тизимга иссиқлик узатилмайди ва ундан чиқарилмайди, яъни dq=0. Реал шароитда реал жараёнлар мувозанатда бўла олмайди, шунинг учун адиабатик жараён бўлиши мумкин эмас.
Аммо тез кечадиган жараёнларни адиабатик жараён деб қараш мумкин.
Ташқаридан тизимга киритилган иссиқлик миқдори dq_A=0 бўлганлиги учун, шу тизим энтропиясининг ўзгариши ds=dq_A/T=0 бўлади. Демак, тизимда кечадиган жараён адиабатик бўлса, бундай термодинамик тизимнинг энтропияси ўзгармасдир, яъни s=cоnst.

Полит роп жараён

Тизим (идеал газ) нинг солиштирма иссиқлик сиғими (с=cоnst) ўзгармас бўлган термодинамик жараён политроп жараён дейилади.
Жараён эгри чизиьи политропа дейилади (4.6-расм).
Термодинамик жараён таърифидан кўриниб турибдики, асосий термодинамик жараёнлар: изотермик, изохорик, изотермик ва адиабатик жараёнлар ўзгармас сиғимда кечса, улар политроп жараённинг хусусий ҳоли бўлади.
Политроп жараённинг иссиқлик миқдори жараён иссиқлик сиғими с ва бошланғич ҳамда охирги ҳолат температуралари фарқи t₁-t₂ кўпайтмаси орқали ифодаланиши мумкин.
q=c(t₂ – t₁) ва dq=cdt (4.29)
Политроп жараённинг тенгламасини термодинамиканинг биринчи қонуни тенгламасидан келтириб чиқариш мумкин:
dq=cdt= c_рdT –vdр ва dq=cdT=c_vdt+рdv
шу тенгламалардан:
(с-с_р) / (с-с_v)= –vdр/рdv
Тенгламанинг чап томонини n деб белгиласак, қуйидагини ҳосил қиламиз:
(с-с_р) / (с_n-c_v)=n ва ndv/v=-dр/р