Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

Nazorat savollari

• 
  Kolchedan koni deb nimaga aytiladi?
  
• 
  Kalchedan konida qanday tog‘ jinslari uchraydi?
  
• 
  Kalchedan konlaridagi asosiy minerallarni sanab bering?
  
• 
  Kolchedanlarning keng tarqalgan turlarini aytib bering?
  
• 
  O‘zbekistonda qanday kolchedan konlari mavjud?
  

Glossariy
Kolchedan – (yunon. Chalkedon – Kichik Osiyodagi kadimgi yunon shahri) rudali minerallar, temir, mis, kobalt, nikel va boshkalarning oltingugurt, surma va margimushli birikmalari.
Vulkan – Er qa’ridan vaqti-vaqti bilan gaz, bug‘, lava, vulkan moddalari chiqadigan vulkanoklastik dumaloq yoki darzlik ko‘rinishdagi teshik. Ko‘proq vulkan deganda, cho‘qqisida krateri bo‘lgan otiluvchi moddalardan iborat balandlik tushuniladi.
Vulkanizm – er ostidan yuzasiga qarab harakat qiluvchi magmatik massa va ularni ta’qib qiluvchi gaz-suvli mahsulotlarning siljishi bilan bog‘liq jarayonlar va hodisalar majmui bo‘lib, uning platforma, geosinklinal, orogen turlari farqlanadi.
Genezis – geologiyada tog‘ jinslari va foydali qazilma konlarining ma’lum sharoit va geologik jarayonlar ta’sirida hosil bo‘lishi.
Intruziv – Er po‘stining ichki qismida magmaning qotishidan hosil bo‘lgan magmatik tog‘ jinsining tanasi.
Ma’dan koni – metall elementlar va ularning minerallari to‘planishidan hosil bo‘lgan foydali qazilma koni.
Metallogeniya – qazilma boyliklar haqidagi ta’limotning bir qismi bo‘lib, ma’danli konlar hosil bo‘lishi va joylanish qonuniyatlarini o‘rganadi.
Mineral xom ashyo – xalq xo‘jaligida foydalanish uchun kerak bo‘lgan mineral resurslarni tog‘ kon sanoati tomonidan o‘zlashtirish jarayonida er qa’ridan olingan va qayta ishlangan foydali qazilmalar.
Plutonizm – Er po‘stidagi intruziyalarning hosil bo‘lishiga olib keluvchi magmatik jarayon.
Tektonika – geologiyaning Er po‘sti strukturasi va uning umuman Er taraqqiyoti bilan bog‘liq (tektonik harakatlar va deformatsiyalar ta’sirida) o‘zgarishini o‘rganadigan tarmog‘i.
Fatsiya – litologik va paleontologik xususiyatlari bilan ajralib turuvchi turli xil cho‘kindi tog‘ jinslarini belgilash uchun kiritilgan atama.