Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

Glossariy
Vulkan – Er qa’ridan vaqti-vaqti bilan gaz, bug‘, lava, vulkan moddalari chiqadigan vulkanoklastik dumaloq yoki darzlik ko‘rinishdagi teshik. Ko‘proq vulkan deganda, cho‘qqisida krateri bo‘lgan otiluvchi moddalardan iborat balandlik tushuniladi.
Vulkanizm – er ostidan yuzasiga qarab harakat qiluvchi magmatik massa va ularni ta’qib qiluvchi gaz-suvli mahsulotlarning siljishi bilan bog‘liq jarayonlar va hodisalar majmui bo‘lib, uning platforma, geosinklinal, orogen turlari farqlanadi.
Gidrotermalitlar – gidrotermal eritmalardan cho‘kkan mineral hosilalari.
Gidrotermal metamorfizm – qizigan suvli eritmalar (gidrotermal) ta’sirida tog‘ jinslarining mineralogik va kimyoviy tarkibining o‘zgarishi.
Gipogen eritmalar – magmaning kristallanishida ajraladigan va chuqurlikdan ko‘tariladigan eritmalar.
Dinamometamorfizm– burmalar hosil bo‘lishi jarayonida magmaning ishtirokisiz, tektonik kuchlar ta’sirida tog‘ jinslarining strukturaviy va kamroq darajada mineralogik qayta o‘zgarishi.
Kontakt metasomatozi – intruziv tanalarning qamrovchi tog‘ jinslari bilan kontaktida yuzaga keluvchi metasomatik o‘zgarishlar jarayoni. Reaksiyalarning harorat rejimi 200^oS dan 900^oS gacha o‘zgaradi.
Kontaktli metamorfizm–yorib o‘tadigan magma ta’siridagi cho‘kindi tog‘ jinslarini o‘zgarishlari.
Likvatsiya – petrologiyada harorat pasayganida, metallurgik jarayonlarda kuzatilganidek magmaning aralashmaydigan tarkiblarga aylanishi (natijada likvatsion sulfid konlari vujudga kelishi mumkin.
Metamorfizm – murakkab fizik-kimyoviy jarayon bo‘lib, Er qa’ridagi tog‘ jinslarining chuqurlikdagi flyuidlar, temperatura va bosim ta’sirida teksturaviy, strukturaviy, mineralogik va kimyoviy o‘zgarishlarini o‘z ichiga oladi.
Propilitizatsiya– propilitlanish, uncha chuqur bo‘lmagan sharoitlarda vulkanogen qatlamlarida yuz beradigan karbonkislota va oltingugurtga boy gidrotermal eritmalar ta’siridagi metasomatik o‘zgarishlar bo‘lib, oltin va kumush konlarini aniqlashda darakchi belgidir.
Fatsiya – litologik va paleontologik xususiyatlari bilan ajralib turuvchi turli xil cho‘kindi tog‘ jinslarini belgilash uchun kiritilgan atama.