Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

Mineral 
zarrachalarni 
zaryadlash 
usullari. 
Boyitishda 
ishlatiladigan elektr separatsiya usullarining ko‘pchiligi uchun mineral 
zarrachalarni zaryadlash (yoki qutblash) muhim ahamiyatga ega. Mineral 
zarrachalarni zaryadlashning eng ko‘p tarqalgan usullarini ko‘rib 
chiqamiz.
 
Ionlash 
orqali 
zaryadlash.
Mineral 
zarrachalarni 
tojli 
elektrsizlashtirish maydonida zaryadlash usuli keng tarqalgan. Tojli 
elektrsizlashtirish gazlarda elektrsizlantirishning ko‘rinishi hisoblanadi. 
Har qanday gaz–ideal dielektrikligiga qaramay elektrodlar orasida tok 
manbaining yetarli quvvatida elektr toki paydo qiladi. Bu hodisaning 
sababi elektrodlar orasidagi oraliqda joylashgan gaz (havo) ionlashishi va 
buning natijasida gazda elektr zaryadlarini tashuvchi (musbat yoki manfiy 
zaryadlangan ionlar va elektronlar) ning paydo bo‘lishidir. 
Ionlashishning mohiyati neytral molekuladan elektronlarni yo‘nib 
olish va erkin elektronlarning bir qismini neytral molekula va atomlarga 
biriktirishdadir. Buning natijasida bir yoki bir necha elektronlarini 
yo‘qotgan molekulalar musbat ionlarga, bir yoki bir nechta elektronlarni 
biriktirib olgan molekulalar esa elektr manfiy ionlarga aylanadi. 
Yaqinida ionlashgan gazning nurlanishidan hosil bo‘ladigan 
elektrod tojlantiruvchi elektrod tojlantiruvchi elektrodga yondashgan 
nurlanuvchi zona tojlantiruvchi qatlam deyiladi. 
Tojli elektrsizlashtirishning tashqi zonasi faqat bir xil ishorali 
zaryadga ega. Bu tojlantiruvchi elektrodning qarama–qarshi ionlarni yutib, 
bir xil zaryadli ionlarning esa tashqi zonaga itarilib, qarama–qarshi (yerga 
ulangan) elektrodga tomon yo‘nalishi bilan tushuntiriladi. 

---

284 
Agar tojli elektrsizlashtirishning tashqi zonasiga mineral zarracha 
joylashtirilsa, unga zaryadlangan ionlar yutiladi. Zarrachaga o‘rnashgan 
ionlar qancha ko‘p bo‘lsa, zarracha shuncha ko‘p zaryad oladi.