Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

VI BOB.
ELEKTR USULIDA
BOYITISH
 
 
 
 
6.1.
Elektr usulida boyitishning fizikaviy asoslari 
Foydali qazilmalarni elektr separatsiyasi uchun minerallarning 
elektr xossalaridagi farq ishlatiladi. Elektr maydonida harakatlanuvchi 
mineral zarrachaga ta’sir qiluvchi elektr kuchlarining kattaligi 
minerallarning elektr xossalari (elektr o‘tkazuvchanlik, dielektrik 
doimiylik va h.k.lar) ni belgilaydi. 
Mineral zarrachalarning elektr maydonida turli trayektoriyalar 
bo‘ylab harakatlanishi ularni ajratish uchun qo‘llaniladi [1].
Zamonaviy elektr separatorlarida zaryadlangan zarrachalar teskari 
ishorali zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashib, bunda o‘tkazgich 
zarrachalar tezda elektrodning zaryadini egallaydi va bir xil zaryadlangan 
zaryad sifatida bir-biridan itariladi. Elektr o‘tkazmaydigan zarrachalar 
zaryadini o‘zgartirmaydi va har xil zaryadlangan zarrachalar sifatida 
elektrodga tortiladi. Elektr zaryadlarining o‘zaro ta’sirlashuv (itarilish va 
tortishish) kuchi Kulon qonuni bilan aniqlanib, zaryadlar o‘lchamining 
ko‘paytmasiga to‘g‘ri proporsional va zaryadlar orasidagi masofaning 
kvadratiga teskari proporsional.
Zarrachalarga elektr zaryadini turli usullar bilan berish mumkin: 
zaryadlangan elektrod bilan to‘qnashib, elektr maydonida induksiyalab, 
qizdirib, ishqalab elektrlashtirib, mineral zarracha yuzasida ionlarni 
adsorbsiyalab va h.k. Ularning orasida amaliy ahamiyatga egasi: 
zaryadlangan yuza bilan ta’sirlashuv. Tojli (koronniy) elektrsizlantirish 
qarama–qarshi elektrodga yo‘nalgan ionlar oqimini hosil qiladi va mineral 
zarrachalar ularning yuzasida ionlar adsorbsiyalangani uchun zaryadga ega 
bo‘ladi. Tojli elektrsizlantirish kichik diametrli elektrodga yuqori 
kuchlanish (20–40 kV) berib hosil qilinadi.
Elektr separatsiyada ajraluvchi minerallar yuzasining holati muhim 
ahamiyatga ega. Mineral yuzasiga reagentlar bilan ishlov berish orqali 
elektr separatorda zarrachaning harakatini o‘zgartirish mumkin. Mineral 
zarrachalarga flotatsiyadan va elektr separatsiyadan oldin reagentlar bilan 
ishlov berish umumiy nazariy asosga ega. Gidrofil yuzalar namlikni yutadi 
va yuqori elektr o‘tkazuvchanlikka ega. Elektr separatsiya jarayoniga ta’sir 
etuvchi elektr kuchlarining miqdori kichik bo‘lgani uchun u faqat o‘lchami 
4 mm dan kichik quruq mahsulotlar uchun qo‘llaniladi.