Физиология, психология, Г. Гельмгольц, психофизиология, психофизика, Э. Вебер, Т. Фехнер, В. Вундт, экспериментал психология, Э. Титченер, лаборатория методлари

2.8.Психологик методларнинг умумилмий классификацияси.
Кузатиш методи. Умумий психологияда бу методнинг объектив (ташқи) ва субъектив (ўзини ўзи) кузатиш турлари мавжуд. Инсон психикасидаги ўзгаришларни кузатиш учун қуйидагиларга эътибор бериш мақсадга мувофиқ: кузатишнинг мақсади ва вазифасини қатъий белгилаш; кузатиш объектини танлаш, яъни кимни ва нимани кузатиш; кузатилувчининг ёши ва жинсини аниқлаш; тадқиқот ўтказиш ва режасини тузиш; кузатиш қанча муддат давом этишини қатъийлаштириш; кузатишни шахсни қайси фаолиятларида (ўйин, меҳнат, ўқиш, спорт) амалга оширишини белгилаш; кузатиш ўтказишнинг шаклини (якка, гурухий, жамоавий) қайд этиш; кузатилганларни қайд қилиб бориш воситаларини танлаш, саралаш (кундалик, суҳбат дафтари, кузатиш варақаси, видео магнетофон, фотоаппарат, видео камера ва бошқалар).
Суҳбат уюштиришдан аввал тадқиқотчи бериладиган тахминий саволларни тайёрлаб қўяди. Бунда синалувчиларнинг ёши, жинси, қизиқиш доираси, имконияти ҳисобга олинади, шунингдек, уларни толиқтириб қўймасликнинг диққат марказда туриши ижобий натижалар бериши мумкин.
Фаолият маҳсулини таҳлил қилиш методи.
Бу метод психологияда инсон хотираси, тафаккури, қобилияти ва хаёлининг хусусиятларини аниқлаш мақсадида кенг қўлланилади.Одам чизган расмлар, ясаган ўйинчоқлар, моделлар, тўқиган нарсалар, тиккан қўғирчоқлар, тўқиб, сўзлаб берилган ҳикоялар, техник конструкциялар схемасини тушуниш кабиларни таҳлил қилиш орқали уларнинг мантиқий хотираси, тафаккури, бадиий ва абадий қобилияти, ижодий хаёли, техник ижоди юзасидан материалллар тўплаш мумкин.Мазкур методда ижод маҳсулини яратган жисмоний шаҳс бевосита иштирок этмайди.Текширилувчи билан текширувчи(объект билан субъект) ўртасида мулоқот ўрнатиш учун шахснинг психикаси тўғрисида сиртдан муайян ҳукм ва хулоса чиқаради.Текширувчи (ўқитувчи, мураббий, психолог) эксперт) эксперт тариқасида шахслар ижодиётига баҳо беради, бунда меҳнат маҳсулининг шакли, мазмуни, сифати, оргиналлиги, ҳажми, хусусияти билан бир кескин тафовут қилиши назарда тутилади.Ижодий фаолият маҳсулларини таҳлил қилиш орқали ҳар хил ёшдаги ва касбдаги оадмларнинг психик хусусиятлари тўғрисида маълумотлар тўплаш мумкин.
Лекин улардаги руҳий ўзгаришлар, камол топиш ва буларнинг ечишини ифодаловчи материаллар йиғиш учун бу метод етарли эмас.