Физикавий ва физик – кимёвий усулларни сифат таҳлилда қўлланиши Кириш Сифат таҳлилда, жумладан фармацевтик таҳлилда, илгариги бобларда баён этилган аналитик реакциялардан ташқари, «Ускунавий усуллар»

Таҳлилини хроматографик усуллари
Сифат таҳлилда: юзавий, қоғоз, чўктириш, газ – адсорбцион, газ – суюқлик, юқори самарали суюқлик (юқори босимли суюқлик) хроматография усуллари қўп қўлланади.
Юзавий, қоғоз ва чўктириш хроматографиясининг моҳиятлари 10 бобда баён этилган.
Газ – адсорбцион (ГАХ), газ – суюқлик (ГСХ) ва юқори самарали суюқлик хроматографияси (ЮССХ) усуллари миқдорий таҳлининг ускунавий усуллари қаторида батафсил баён этилади. Бу ерда мазкур усулларни сифат таҳлилда қўллаш имкониятларини қисқача қўриб чиқамиз.
ГАХ, ГСХ, ЮССХ усулларини сифат таҳлилда қўлланиши таҳлил этилувчи аралашманинг хроматограммасидан аралашма тарқибий қисмининг колонкада ушланиш вақтини аниқлашга асосланган. Таҳлил этилувчи аралашма хроматографга ҳаракатчан фаза (газ ёки суюқлик)га аралаштириб киритилади. Хроматографнинг ўзиёзар аппаратининг қоғозида ёзилган хроматограммада аралашмадаги ҳар бир таркибий қисмга тегишли чўққисимон чизиқлар намоён бўлади. Аралашма хроматографга киритилган вақтдан, хроматограммада чўққи максимуми ёзилган вақт оралиғи ушланиш вақти деб аталади. Хроматографиялашнинг муайян шароитида ушланиш вақти ҳар бир модданинг ўзига хос бўлган тавсифий катталик ҳисобланади. Таҳлил этилувчи аралашма хроматограммасидаги чўққиларга оид ушланиш вақти қийматлари аралашмада мавжудлиги гумон этилаётган модданинг (гувоҳ) ,айнан шу шароитда ёзилган, ушланиш вақтига солиштириб, тегишли модда бор ёки йўқлиги ҳақида хулоса чиқарилади.
ГАХ, ГСХ, ЮССХ фармакопея усулларидан бўлиб, ГАХ, ГСХ лар дори препаратларида қолган эритувчиларни очиш ва аниқлашда ишлатилади. Дори препарати тайёрлашда органик эритувчи қўлланадиган ҳолатдарда, перпарат таркибида қолган эритувчи аниқлаш; фармакопеянинг дори шаклига қўйган аосий шартлардан биридир.
ГСХ ва ЮССХ фармацевтик сифат ва миқдорий таҳлилда жуда кенг қўлланади.
Таҳлилнинг электрокимёвий турлари
Сифат таҳлилда электрокимёвий усуллардан электрофорез ва полярография кўпроқ қўлланади.
Электрофорез ҳақида 9 бобда қисқа тушунча берилган.
Полярографик таҳлилнинг батафсил баёни миқдорий таҳлилнинг ускунавий усуллари бобида келтирилади. Полярографияни сифат таҳлилда қўлланиши, таҳлил этилувчи эритма полярограммасида ярим тўлқин потенциали Е_1/2 – ни аниқлашга асосланган. Таҳлил ўтказилаётган муайян шароитда, ярим тўлқин потенциали ҳар бир модданинг (масалан, катионни) ўзигагина хос тавсифий катталикдир. Бир хил шароитда олинган таҳлил этилувчи модда ва “гувоҳ” эритмалари полярограммаларидаги ярим тўлқин потенциаллар солиштирилиб, таҳлил этилаётган эритмада муайян катион бор ёки йўқлиги ҳақида хулоса чиқарилади.
Деярли барча металл катионлари ва кўпчилик бошқа моддаларни полярографик таҳлил усуллари ишлаб чиқилган.