Fizikadan masalalar to’plami

§45. Mendeleev- Klapeyron tenglamasi.

704. 
     Hajmi 0,06m³, bosimi 8,3·10⁵Pa va harorati 27⁰C bo'lgan balondgi vodorodning massasini nimaga teng(g)? vodorodning molyar massasi 2^kg/_kmol, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Hajmi 83 l bo'lgan balonda 2,2kg CO₂ gazi bor. Balon ko'pi bilan 4·10⁶ bosimga chidaydi. Qanday haroratda(K) balon portlab ketishi mumkin? CO₂ gazining molyar massasi 44^kg/_kmol. Universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Balon normal holatda 7kg massali, harorati 293K bo'lgan azotni saqlashga mo'ljallangan. Balon normal holatdagi bosimiga qaraganda 10 marta katta bosimni ko'tara olishiga qaramay 1172K haroratda portlagan bo'lsa, balonda portlash momentida qancha(g) vodorod gazi bo'lganligini aniqlang. Vodorodning molyar massasi 2^kg/_kmol, azotning molyar massasi 28^kg/_kmol.
     

704. 
     Massasi 0,02kg bo'lgan gaz 10⁶Pa bosimda va 47⁰C haroratda 1660sm³ hajm egallaydi. Berilgan malumotlardan foydalanib gazning molyar massasini aniqlang(^kg/_kmol). Universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Balondagi massasi 0,007kg bo'lgan gaz 27⁰C haroratda 50kPa bosim hosil qiladi. Agar 4g vodorod xuddi shu idishda 60⁰C haroratda 444kPa bosim hosil qilishi malum bo'lsa nomalum gazning molyar massasini aniqlang(^kg/_kmol). Vodorodning molyar massasi 2^kg/_kmol.
     

704. 
     Ikkita bir xil idishda bir xil harorat ostida massalari teng bo'lgan kislorod va vodorod bor. Vodorodning balon devorlariga ko'rsatadigan bosimi kislorodning balon devorlariga ko'rsatdigan bosimidan necha marta katta? Kisloroning molyar massasi 32^kg/_kmol, vodorodniki- 2^kg/_kmol.
     

704. 
     Uzunligi 85sm bo'lgan gorizontal joylashgan silindrik idish, idish ichida ishqalanishsiz harakatlana oladigan yengil plastinka yordamida ikki qismga ajratilgan. Idishning chap qismida vodorod, o'ng qismida xuddi o'shanday massali kislorod bor. Idishning chap qismining uzuligini toping(sm). Vodorodning molyar massasi -2^kg/_kmol, kislorodniki- 32^kg/_kmol. Gazlarning harorati bir xil.
     

704. 
     Ikkita balon bir-biriga krani bor ingichka trubachalar yordamida ulangan. Bitta balonda 2g gaz 400kPa bosimda, ikkinchi balonda xuddi o'shanday 4g gaz 200kPa bosim ostida turibdi. Kran ochilgandan so'ng balonlarda qanday bosim qaror topadi(kPa)? Ikkita balondagi haroratlar bir xil.
     

704. 
     Silindirda vazinsiz porshen ostida hajmi 0,02m³, harorati 250K bo'lgan 1mol gaz bor. Porshen sirtiga perpendikulyar ravishda qanday kuch qo'yilsa porshen harakatsiz turadi? Porshen yuzasi 0,02m², atmosfera bosimi 100kPa, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Gaz trubasidagi CO₂ gazi 27⁰C haroratda va 0,83MPa bosim ostida harakatlanmoqda. Agar trubaning 5sm² yuzasidan 2,5min vaqt ichida 2,2kg gaz oqib o'tgani malum bo'lsa, gaz trubadan qanday tezlik bilan oqayotganini aniqlang. CO₂ gazining molyar massasi 44^kg/_kmol, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Sfera shaklidagi aerostat tikilgan matoning har bir metr kvadrati 900g massaga ega. Aerostat atrof muhitning haroratiga va bosimiga teng bo'lgan, 27⁰C va 100kPa bosimli vodorod bilan to'ldirildi. Aerostatning qanday eng kichik radiusida u hech bo'lmaganda o'zini-o'zi ko'tara oladi(sm)? Universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K). Havoning molyar massasi -29^kg/_kmol, vodorodniki- 2^kg/_kmol.
     

704. 
     Azot bilan to'ldirilgan massasi 198g bo'lgan rezina shar, suvning harorati 7⁰C bo'lgan 73m chuqurlikda qimirlamay turibdi. Shardagi azotning massasini toping(g). Atmosfera bosimi 100kPa, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K), g=10^m/_s². Azotning molyar massasi 28^kg/_kmol.
     

704. 
     Vertikal silindirdagi gazni og'ir porshen ikki bo'lakga bo'lib turadi. Porshen ostidagi gazning massasi porshen ustidagi gazning massasiga qaraganda 3 marta katta. Harorat 300K bo'lganda porshen silindirni teng ikki bo'lakga bo'ladi. Harorat 800K bo'lganda porshen ostidagi gazning hajmi porshen ustidagi gazning hajmidan necha marta katta bo'ladi?
     

704. 
     Modda miqdorlari 1,5mol vodorod va 2,5mol kislorod aralashmasining 27⁰C haroratda va 240kPa bosimdagi zichligini toping. Vodorodning molyar massasi- 2^kg/_kmol, kislorodniki- 32^kg/_kmol, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

§46. Modda miqdorining o'zgarishi.

704. 
     Ochiq idishdagi havo 0⁰C dan 100⁰C qizdirilganda idishdagi havo massasi necha gramm kamayadi? Havoning dastlabki massasi 373g.
     

704. 
     Hajmi 249m³ bo'lgan katta xonadagi havoning massasi qishdan yozga o'tganda qanaday o'zgaradi, agar qishda xonaning harorati 17⁰C, yozda 27⁰C ekanligi malum bo'lsa? Havoning qishdagi va yozdagi bosimi 10⁵Pa. Havoning molyar massasi 29^kg/_kmol, universal gaz doimiysi 8300^J/_(kmol·K).
     

704. 
     Idishdagi gaz 60atm bosim ostida turibdi. Agar idishdagi gazning ⁷/₁₂ qismi idishdan chiqarib yuborilsa, idishda qaror topadigan bosimni(atm) toping. T=const.
     

704. 
     Balonda harorati 27⁰C, bosimi 200kPa bo'lgan gaz bor. Agar balondan gazning 80% chiqarib yuborilib, uning haroratini 12⁰C gacha tushirilsa, balonda qanday bosim(kPa) qaror topadi?
     

704. 
     Balonda qandaydir gaz bor. Balondan gazning qanday qismi(%) chiqarib yuborilganda, gazning absolut harorati 3 marta, bosimi 4 marta kamayadi?
     

704. 
     Balondagi 2kg gaz 27⁰C haroratda 2·10⁵Pa bosim hosil qilmoqda. Gazning bir qismi chiqarib yuborilgandan so'ng, balondagi qolgan gazni 627⁰C gacha qizdirilganda uning bosimi 3·10⁵Pa gacha oshgan. Agar balonning hajmi 1m³ bo'lsa, balonda qolgan gazning zichligini toping.
     

704. 
     Ikkita bir xil idish ingichka trubacha yordamida bir-biriga ulangan. Idishlar gaz bilan to'ldirilgan holatda 24⁰C harorat ostida turibdi. Idishlardan birining haroratini 33⁰C ga oshirildi. Butun tizimdagi bosim o'zgarmay qolishi uchun ikkinchi idishning haroratini necha gradusga pasaytirish kerak?
     

704. 
     Ikkita bir xil idish, hajmini hisobga olmasa ham bo'ladigan ingichka trubacha yordamida ulangan. Bu idishlar baz bilan to'ldirilgan holatda 300K haroratda turibdi. Idishlardan birini qizdirib ikkinchisining haroratini o'zgarishsiz saqlansa, idishdagi bosim 1,5 marta oshadi. Birinchi idish necha gradusga qizdirilgan?
     

704. 
     Harorati 40K bo'lgan gaz simon geliy bilan to'ldirilgan uchta bir xil idishlar ingichka trubachalar yordamida bir-biriga ulangan. Idishlardan birining haroratini 100K gacha, ikkinchisini haroratini 400K gacha oshirilib uchinchi idishning harorati o'zgarishsiz saqlandi. Bunday o'zgarishlardan so'ng idishdagi bosim necha marta oshadi?
     

704. 
     Idishdagi ozon O₃ , 727⁰C haroratda turibdi. Qanchadir vaqtdan so'ng barcha ozon O₃ kislorodga O₂ aylandi va idishdagi harorat 127⁰C gacha pasaydi. Bunday o'zgarishlardan so'ng idishdagi bosim necha foizga kamaydi?
     

704. 
     Idishdagi azotning harorati 7⁰C dan, 1407⁰C gacha ko'tarilganda idishdagi azot molekulalarining ¹/₃ qismi atomlarga dissosasiyalangan bo'lsa, idishdagi bosim necha marta oshganini toping.
     

704. 
     Vodorodning haroratini 300K dan 1350K gacha qizdirilganda, uning barcha molekulalari atomlarga dissosasiyalandi. Bunday o'zgarishlardan so'ng gaz zarrachalarining o'rtacha kvadratik tezligi necha marta oshganini aniqlang.
     

❽ Termodinamika.