Fizika” kafedrasi 5140200 – Fizika ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun Mo’minova Zarina Xudayberdi qizi

Chizma 2.1.3. Nodir yer sohaning yadrolari yoki 220 dan ko’p massali sonidagi yadrolar uchun deformatsiya parametrining eksperimental ahamiyatining bog’liqligi.

-Toq protonlar sonidagi yadrolar; ▲–Toq neytronlar sonidagi yadrolar; ˟–Toq-Toq yadrolar; ▬ – juft-juft yadrolar.
(2.1.3)
ifoda bilan, bu yerda .-sferik funksiya deformatsiya kvadrupolli parametri bilan belgilangan:

(2.1.4)
Kichik deformatsiyalarda:

(2.1.5)

bu yerda e-elementar zaryad. Katta deformatsiya uchun (5) dagi ni

(2.1.6)
almashtirish kerak. Deformatsiyalangan yadrolar (4) va (5) guruhlar uchun (3-rasm), bu esa baholash bilan bir-biriga to’g’ri keladi (A ga ( ) to’ldirilgan qobiqdan tashqari nuklonlar sonining munosabati). Toq A bilan yadrolar va toq-toqli yadrolar taxminan xuddi qo’shni juft-juftli yadrolar kabi muvozanatli deformatsiyaga egadirlar.

U uchun ning har qanday qiymatida kvadrupolli deformatsiyaning parametriga proporsionaldir. va kvadrupol deformatsiya parametri o’rtasidagi o’zaro munosabat quyidagi ko’rinishga egadir:

(2.1.7)

Yuqori tartiblar deformatsiyalar asosiy rolni o’ynaydigan kvadrupolli deformatsiyadan tashqari deformatsiyalangan yadrolar yuqori tartiblarning aksialli deformatsiyalari egallaydi. Kvadrupol va geksadekapolli (4-tartibning) deformatsiyaga ega yadro shakli quyidagi ifoda bilan beriladi:

(2.1.8),
bu yerda -geksadekapolli deformatsiya parametri (4-rasm). hisobga olgan holda keskin chegarali yadro uchun (5) formula bilan ko’rsatib beriladi, unda ni
(2.1.9)

bilan almashtirish zarur. Nodir yer yadrolaruchun gekadekapolli deformatsiyaning parametri 0 dan kichik va 20-30 marta dan kam.