Физика ўҚитиш методикаси ташкент 2019 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

§-4. Машғулотларни ташкил этиш асослари.

Синфдан ташқари машғулотлар ўқувчиларнинг умумий савиясига ва тайёргарлигига қараб ўтказилади. Ўқувчилар хилма-хил нарсаларга қизиқади, аммо кузатишларнинг кўрсатишича, ўқувчиларнинг нималарга қизиқишига қараб, уларни уч гуруҳга бўлиши мумкин:

1. ўқувчиларни (асосан VII синф ўқувчилари) моддаларнинг ўзгариши, қизиқарли кимё тажрибалари, моддаларни тозалаш ва моддаларни ажратиб олиш, кристаллар ҳосил қилиш ва кристаллар ўстириш; оддий моддалар ва кимёвий бирикмалардан коллекциялар тузиш, шунингдек, буюк химикларнинг ҳаёти ва фаолиятига оид энг ёрқин фактлар кўпроқ қизиқтиради.
2. ўқувчиларини (асосан VIII-IX синф ўқувчиларини) моддаларнинг анча мураккаб ўзгаришлари, кимё саноати масалалари, газлар билан бажариладиган тажрибалар, кимёвий жараёнларни, жумладан, энг муҳим ҳозирги замон кимёвий ишлаб чиқариш жараёнларини кўрсатиш учун керак бўладиган асбоблар ва ишлайдиган моделлар ясаш, экспериментал масалаларни мустақил ҳолда ечиш қизиқтиради.
3. ўқувчиларни (ўрта махсус касб–ҳунар таълими) анча қийин назарий ва экспериментал масалаларни ечиш, кимёвий анализ, ҳозирги замон кимёси ва кимё саноати муоммолари ватанимиз химикларининг илмий фаолияти қизиқтиради.
Машғулот шакллари. Гуруҳ бўлиб ишлаш - кимё тўгараги ўрта мактабда ўтказиладиган синфдан ташқи машгулотларнинг асосий шакли.
Кимё тўгараги савияси ва кимёдан тайёргарлиги тахминан бир хил бўлган 15-20 ўқувчидан иборат группани ўз ичига олади. Бир тўгаракка ҳар хил синф ўқувчиларини бирлаштириш ишга ҳалақит беради, холос. Иложи бўлмаган тақдирдагина, кимё тўгарагига VIII ва IX синф ўқувчиларни жалб этиш мумкин. VII синф ўқувчиларини бошқа синфларнинг ўқувчилар билан бир тўгаракка бирлаштириш маъқул эмас. Фақат бир синф ўқувчиларидан иборат тўгарак энг самарали ишлайди. Ўрта мактабда синфдан ташқари ўтказиладиган машғулотларнинг бошқа турлари: кинофильмлар кўрсатиш, мактаб кимё кечаларини ўтказиш, кимёвий экскурсиялар, ўқув киносеанслари, ижодий кечалар, ижодий конференциялар, кимёвий олимпиадалар ўтказиш турлари ҳам кенг қўлланилмоқда.