|
Марьюкка Мякеля,
Тадқиқотчи-профессор, Соғликни сақлаш ва ижтимоий фаровонлик
миллий институти
52
ТАЛАБАЛАР СОҒЛИГИНИ САҚЛАШ
ЖАМҒАРМАСИ
Талабалар соғлигини сақлаш жамғармаси олий ўқув юртлари
талабаларига умумий амалиёт шифокорлари, психолог ва
стоматологларнинг хизматларини таклиф қилади ва Финляндияда
яшовчи ҳар бир талаба ушбу хизматлардан фойдаланиши мумкин.
Финляндия соғликни сақлаш тизимининг ўзига хос хусусиятларидан
бири, бу талабаларнинг ўз соғликни сақлаш хизмати борлигидадир.
167
Тиббий хизматлар талабаларнинг ўқиш жойлари бўйича
берилади.
Ижтиомий
ёрдам
ва
нафақалар
бошқармаси,
талабаларнинг ўзлари, таълим муассасалари жойлашган шаҳарлар ва
шунингдек, Таълим вазирлиги томонидан молиялаштириладиган
жамғарма Финляндия соғликни сақлаш тизимининг ажралмас
бўлагидир.
Жамғарманинг мақсади, талабаларнинг самарали таълим
жараёнлари учун зарур бўлган соғликларини профилактика ва
даволаш чоралари билан сақлаш ва яхшилашдан иборатдир.
Талабалар учун мустақил соғликни сақлаш хизматларини ташкил
қилиш қарори ёшлар ўртасидаги тиббиёт хизматлари бўйича, аввало
руҳий саломатлик, оғиз бўшлиғи ва репродуктив органлар
саломатлигига алоқадор бўлган ўзига хос заруриятларга таянади.
Талабаларнинг соғликни сақлаш соҳасидаги заруриятларини
тушуниш жамғарма фаолиятининг асоси бўлиб хизмат қилади.
Талабаларнинг жамғарма фаолиятига фаол равишда қўшаётган
ҳиссалари ҳам қарорлар қабул қилишда, ҳам унинг фаолиятини
баҳолаш ва уни мукаммаллаштириш бўйича таклифларни ишлаб
чиқишда муҳим аҳамиятга эга.
Жамғарма 1954 йилда Талабалар иттифоқи ташаббусига асосан
яратилган эди. Жамғармани ташкил қилишга талабалар соғлигини
сақлаш тизимини ривожлантиришга бўлган қизиқиш сабабчи бўлди.
Сил касаллигига қарши курашиш ассоциациясининг, 1932 йилда
талабаларнинг
ўпкаларини
текширишни
бошлаган
вақтини
жамғарма фаолиятининг бошланган вақти, деб ҳисобласа бўлади.
1945 йилда Талабалар иттифоқи, талабалар соғлигини сақлаш
келгусида, уруш тугаганидан сўнг қандай ташкил қилиниши
тўғрисида қарор қилиши керак бўлган қўмитани ташкил қилди.
Талабалар иттифоқи ўша йилнинг ўзидаёқ талабалар соғлигини
сақлаш хизматини яратиш тўғрисидаги қарорни қабул қилди.
1946 йилда Талабалар иттифоқи қошида, сил касаллигини
оммавий тарзда скрининг қилиш ва беморларни қабул қилиш билан
шуғулланувчи талабалар соғлигини сақлаш бўлими ўз ишини
бошлади. Бўлим фаолиятини доктор Йота Тингвалд Ханникайнен
(GötaTingvaldHannikainen) бошқарар эди. Айни вақтда Жинсий
йўллар
орқали
ўтувчи
касалликларга
қарши
курашиш
Ассоциациясининг
молиявий
ёрдами
орқали,
талабаларни
168
захмкасаллиги бўйича скрининг қилиш бошланди. Талабалар
соғлигини
сақлаш
хизмати
фаолиятининг
илк
йилларида
бошлатилган ушбу лойиҳалар, фаолиятнинг бошланишидан айнан
ёшларнинг
заруриятларига
йўналтирилганлиги
бўйича
хусусиятларни яхши намойиш этади.
1947 йилда Парламент бўлимнинг фаолиятини молиялаштириш
мақсадида талабаларнинг шифокорларда мажбурий кўриниши
бўйича қарор қабул қилди ва талабалар зиммасига семестр давомида
бир маротаба соғликни сақлаш хизматлари учун маблағ киритиш
мажбуриятини юклади. Кейинчалик, бўлимнинг фаолияти унинг
негизида
ташкил
қилинган
жамғармага
ўтказилди
ва
молиялаштириш манбаларига Финляндиянинг Ўйин автоматлари
ассоциацияси қўшилди. Бино ва хоналар эса университетлар
томонидан ажратиладиган бўлди. 1955 йилда жамғарма фаолияти
учун маблағлар, илк маротаба давлат бюджетидаги ҳаражатларнинг
алоҳида моддаси сифатида кўрсатиб ўтилди. Жамғарманинг
фаолиятини қўллаб-қувватлаш мақсадида, 1956 йилда жамғарма
учун молиялаштириш манбалари ва бинолар топиш билан
шуғулланувчи Талабалар саломатлиги жамияти ташкил қилинди.
1970
йилларда
талабалар
саломатлиги
масалаларини
муниципалитетларнинг соғликни сақлаш тизимлари масъулиятига
ўтказиш
бўйича
жиддий
кўриб
чиқишларга
қарамасдан,
талабаларнинг саломатлиги ҳозирги кунга қадар ҳам жамғарманинг
асосий вазифаси бўлиб келмоқда. Талабалар соғлигини сақлаш
жамғармасининг тизимга олий касб-ҳунар таълим муассасалари
талабаларини ҳам қўшиш бўйича таклифи, олий касб-ҳунар таълим
муассасалари тизимининг ташкил қилиниши биланоқ муҳокама
қилинишни бошлади. Узоқ мулоҳазалардан сўнг, 2011-2014
йилларда амалга оширилган уч йиллик тажрибавий лойиҳа
бошлатилди. Ушбу уч йиллик пилот лойиҳа якунлари бўйича
олинган натижалар кўнгилни тўқ қилмоқда. Жамғарма томонидан
қўлланилаётган иш услуби, олий касб-ҳунар таълим муассасалари
талабаларига ҳам мос келар экан. 2016 йилнинг декабр ойида
Жамғарма бошқаруви, мамлакатда олиб борилаётган аҳолига тиббий
хизмат кўрсатиш тизимидаги ислоҳотлар доирасида, Жамғарма
хизматларини 2019 ўқув йилидан эътиборан олий касб-ҳунар таълим
169
муассасалари талабаларини ҳам қамраб олган ҳолда кенгайтириш
тўғрисида қарор қабул қилди.
Талабалар соғлигини сақлаш жамғармаси аввалгидек ҳам битта
оддий сабаб бўйича талабалар соғлигини сақлаш хизматларини
таклиф қилувчи ташкилот бўлиб қолмоқда: бунинг учун шак-
шубҳасиз асослар мавжуддир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
