Favqulodda vaziyatlarni bartaraf qilish hamda tizimni takomillashtirish

3. Vakuum tizimiga asosan nasoslarning turlari 
Shiberli (plastinali) nasoslar
(3-rasm) soat mili (strelka) yo‘nalishi bo‘ylab 
rotor 1 harakatlanganida nasos korpusida 4 ekssentrik (markazi siljigan) ravishda 
joylashgan plastina shaklidagi shiberlar 2 rotorning ariqchalarida radial ravishda 
siljiydi, ya’ni shiberli nasoslarning ish prinsipi stator, rotor va yonma-yon ikki 
shiberlar orasidagi ish hajmni davriy ravishda o‘zgarishiga asoslangan. 
Shiberli nasoslarning afzalligi ularni avval suyuqlik bilan to‘ldirishga 
ehtiyojni yo‘qligi, ularning unumdorligi esa dvigatelning aylanishiga to‘g‘ri 
proporsionalligi, ixchamligida. Shiberli nasoslar 16....18 Mpa gacha bosimni 
rivojlantirishi va foydali ish koeffitsienti 0,8....0,85 bo‘lganida 8,5 m gacha 
chuqurlikdan suvni so‘rishni ta’minlaydi [2]. 
2-rasm.Shiberli nasos sxemasi: 1-rotor; 2-shiberlar;
3-shiberlar orasidagi hajm; 4-korpus 
Ulardagi harakatlanuvchi zich joylarining mavjudligi va detallarni yuqori 
aniqlik bilan tayyorlanishi kerakligi kamchiliklaridan biridir. 
Suv-xalqali nasoslar 
vakuumli nasos sifatida qo‘llanilishi mumkin. Uning 
ishlash tamoyilini 4-rasmga qarab oson tushunib olish mumkin. 1 rotor kurakchalar 
bilan aylanganda, markazdan qochuvchi kuch ta’sirida suyuqlik nasos
4 korpusining ichki devoriga siqiladi. Rotor 0 dan 180
o
ga burilganda 2 ishchi 
bo‘shliq kattalashadi, so‘ngra kichiklashadi. Ishchi hajm kattalashganda vakuum 
(siyraklanish) hosil bo‘ladi va 3 so‘rish kanalinining teshigi orqali havo so‘riladi. 

---

70 
3-rasm. Suv-xalqali nasos sxemasi: 1-rotor; 2 –kurakchalar orasidagi hajm;
3-so‘rish kanali; 4-suv xalqasi; 5-korpus; 6-uzatish kanali;
7-uzatish teshigi; 8-so‘rish teshigi 
Hajm kichiklashganda havo5 haydash kanalinining teshigi orqali 
atmosferaga itarib chiqariladi.
Suv-halqali nasos bilan suv ustunining 9 metrgacha chuqurlikdan vakuum 
hosil qilinishi mumkin. Ushbu nasos 0,2-0,27 ga teng bo‘lgan juda kichik FIKga 
ega. Ishni boshlashdan oldin uning ishchi bo‘shlig‘iga suv to‘ldirilishi shart – bu 
nasosning jiddiy kamchiligidir.