Farmokognoziya oxiri p65

Geografik tarqalishi.
Asosan, Sibir va Sharqiy Qozog‘is-
tonning tog‘li tumanlarida uchraydi. Sankt-Peterburg va No-
vosibirsk viloyatlarida bu o‘simlik o‘stiriladigan maxsus xo‘-
jaliklar tashkil etilgan.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlikning yerostki qismi avgust-
sentabr oylarida kovlab olinadi. Poyadan hamda tuproqdan
tozalab (suv bilan yuvib), quyoshda quritiladi. Plantatsiyalarda
o‘stiriladigani 3—4 yoshligida yig‘iladi.

---

310
Tabiiy sharoitda levzeya yo‘q bo‘lib ketmasligi uchun mah-
sulotni bir joyda 15—20 yildan so‘ng qayta tayyorlash mumkin.
Shuning uchun mahsulot yig‘ishda har 10 m
2
yerda 2—4 ta
yaxshi taraqqiy etgan o‘simlikni qoldirish kerak.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot mayda
ildizlar bilan qoplangan gorizontal, biroz egilgan, ichi kovak
ildizpoyadan iborat. Ildizpoyaning uzunligi 12 sm, yo‘g‘onligi
0,6—2,6 sm, ildizining uzunligi 3—15 sm, yo‘g‘onligi 0,5 sm.
Ildizi qattiq, egsa sinmaydi. Ildizpoya ustida qurigan poyalar o‘rni
saqlanib qoladi. Ildiz va ildizpoyaning ustki tomoni to‘q jigar-
rangdan qora ranggacha, ichi esa xira sariq rangli bo‘ladi.
Mahsulot o‘ziga xos kuchsiz hidga, shirinroq smolasimon
mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 0,1% askorbin kislota,
karotin, inulin, triterpen saponinlar — rapontikozidalar, fitoek-
dizonlar, lignanlar, oz miqdorda alkaloidlar, efir moyi, aroma-
tik kislotalar (
n
-oksibenzoat, protokatex, xlorogen va boshqa-
lar), 5% atrofida oshlovchi va smolasimon moddalar bo‘ladi.
Ishlatilishi.
Levzeya o‘simligining dorivor preparatlari
nerv sistemasi ishining funksional buzilishida, miya va orga-
nizmning jismoniy charchashida hamda boshqa og‘ir kasallik-
larda organizm tonusini ko‘taruvchi dori sifatida ishlatiladi.