Farmokognoziya oxiri p65

 Oddiy liðidlar.
Bu guruhga yuqori molekulali yog‘ kis-
lotalarining ba’zi spirtlar bilan hosil qilgan murakkab efirlari
kiradi. Masalan, neytral yog‘lar — triglitseridlar (glitserinning
yuqori molekulali yog‘ kislotalari bilan hosil qilgan murak-
kab efirlari), yog‘simon moddalar — mumlar (yog‘ kislota-
larining yuqori molekulali bir atomli spirtlar bilan hosil qil-
gan murakkab efirlari) va boshqalar. Mumlarga steridlar
(sterinlarni yog‘ kislotalar bilan hosil qilgan efirlari) ham
kiradi.
2. 
Murakkab liðidlar.
Bu guruhdagi liðidlarning molekulasi
tarkibida yog‘ kislotalari va spirtlardan tashqari yana boshqa
birikmalar: fosfat yoki sulfat kislotalarning qoldiqlari, azot saq-
lovchi asoslar, ba’zi bir qandlar va boshqalar bo‘ladi. Masalan,
fosfoli pidlar, sulfoliðidlar, serebrozidlar, gangliozidlar va
boshqalar.
3. 
Liðidlarning boshqa turlari.
Bu guruhdagi liðidlar yu-
qorida ko‘rsatib o‘tilgan ikkala guruhdagi liðidlarni tashkil
etuvchi birikmalardan yoki ularning biosintezi hamda parcha-
lanishidan hosil bo‘lgan oraliq moddalardan tashkil topadi.
Masalan, mono va diglitseridlar (glitserinning bitta yoki ikkita
yog‘ kislotasi bilan hosil qilgan murakkab efiri), yuqori mo-
lekulali yog‘ kislotalar, yuqori molekulali spirtlar (sterinlar,
vitamin A, zeaksantinlar va boshqalar), yog‘da eriydigan vi-
tamin D, E va K, yuqori molekulali uglevodorodlar (shu
jumladan, karotinoidlar ham), glitserinning oddiy efirlari va
boshqalar.
Tibbiyot va farmatsevtika amaliyotida oddiy liðidlar (neyt-
ral yog‘lar) — triglitseridlar va mumlar dorivor moddalar,
surtma va boshqa dori turlari tayyorlash uchun asos, erituv-
chi va biriktiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. Shuning uchun
farmakognoziya fani yuqorida ko‘rsatilgan liðidlardan faqat
oddiy liðidlarni o‘rganish bilan shug‘ullanadi.
Yog‘lar, yog‘simon moddalar va mumlar tashqi ko‘rinishi,
fizik xossalari bilan bir-biriga o‘xshash bo‘lsa-da, kimyoviy
xossalari jihatidan katta farq qiladi.

---

84