Farmatsevtika ishini tashkil

10. 3. DORI VOSITALARIGA BO‘LGAN EHTIYOJNI ANIQLASH
USULLARI
Dori vositalariga boMgan ehtiyojni aniqlash uchun b ir necha 
usullar keng miqyosda qoMlaniladi:
M e’yoriy usul 
— aniq kasalliklami davolashda qoMlaniladigan 
maxsus ta ’sirga ega boMgan vosita (diabetga, silga, shishga qarshi 
va boshqa)lar uchun. Bu usul bitta davolash kursidagi vositalarni 
optimal to ‘plamiga va kasallikning obyektiv statistikasiga asoslangan. 
Ushbu usul oddiyligi, arzonligi, qulayligi bilan ajralib turadi.
Iqtisodiy-matematik usullar
Bu usullar keng om illi korrelyasion-regression tahlilga 
asoslangan.
Mantiqiy-iqtisodiy 
usullar ekspertli baholashiga asoslangan. 
Bu usul m uom m olam i hal qiluvchi mutaxassislaming fikrlari bilan 
bogMiq. Dori vositalarining tahlili va ehtiyojini istiqbollashda turli 
guruh vositalar iste’molining shakllanishini o‘ziga xos ekanligini 
hisobga olish zarur.
Iste’moliga ko‘ra dori vositalari 3 guruhga boMinadi:
179

---

M e’yori cheklangan dori vosita (giyohvandlik vositalari, 
psixotrop m oddalar, etil spirti va boshqa)lar.
Maxsus ta ’sirga ega, 1—2 kasallikni davolashda ishlatiladigan 
vositalar.
Keng spektrda ta ’sir etuvchi, ko‘p kasalliklami davolashda 
yoki ularning oldini olishda ishlatiladigan dori vosita (isitma 
tushuruvchi, sulfanilamidlar, vitam inlar va boshqa)lar.
M e’yori cheklangan dori vositalariga boigan ehtiyojni aniqlash
Ushbu guruh giyohvandlik vositalari, psixotrop m oddalar va 
etil spirtini o ‘z ichiga oladi. 0 ‘zbekiston Respubiikasi Sog‘liqni 
saqlash vazirligi to m o n id a n (17.06.96 yil 4 8 9 -so n buyruq) 
giyohvand va psixotrop dori vositalarga 1 yilga 1000 ta aholi uchun 
aniq m iqdoriy m e’yorlar hisoblangan. Xususan: morfin — 0,3 
gr; prom edol — 5,0; om nopon — 0,3 va hokazolar.
D av o lash -p ro filak tik a m uassasalarida bu m e ’yorlarning 
o ‘rinlari soni va muassasa yo'nalishiga ko‘ra belgilanadi.
Etil spirtining m e’yori davolash muassasasining turi, ijtimoiy 
ta ’m inoti bilan bogMiq.
M asalan, davolash muassasalari uchun quyidagi m e’yorlar 
qo‘yilgan:
1. D orixona muassasalari uchun: 1000 ta yakka tartibda 
tayyorlanish lozim boMgan retseptlar uchun 2800 gr.
2. Kasalxona uchun: jarrohlik profilaktikasida bitta bem or 
uchun — 400 gr, terapiyada — 170 gr.
3. A m bulatoriya-poliklinika uchun: bitta ro‘yxatda turuvchi 
bem or uchun yiliga — 50 gr.
SogMiqni saqlash muassasalariga spirtlar turli eritm alar bor, 
salitsil, m entol ko‘rinishida ham yuboriladi.
Ijtim oiy t a ’m in o t m uassasalarida etil sp irti m e ’yorlari 
quyidagicha;
1) M aktablarga: bitta o ‘quvchi uchun yiliga 2 gr.
2) M aktabgacha tarbiya muassasalarida: bitta o ‘rin uchun 
yiliga 20 — 100 gr.
M e’yori cheklangan vositalaming ehtiyoji quyidagi formula 
orqali amalga oshiriladi:
180

---

Bu yerda: M — 1000 ta aholi uchun yillik iste’mol m e’yori, 
1000 ta retsept va boshqalar.
S — aholining va retseptlarning soni va boshqalar.
E — dori vositalarga boMgan ehtiyoj.