Fаrgʼonа dаvlаt universiteti tаbiiy fаnlаr fаkulteti biologiyа yoʼnаlishi



Download 209,5 Kb.
bet5/15
Sana06.07.2022
Hajmi209,5 Kb.
#745119
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
1.2. Mutatsiyalarning turi
Mutatsiya- yangi belgi yoki xususiyatning kelib chiqishiga sabab bo’luvchi gen, xromosoma yoki genom darajasida irsiy axborotning o’zgarishi. Generativ mutatsiyalar jinsiy hujayralarda kuzatiladi, irsiylanadi, salomatlik mutatsiyalar somatik hujayralarda kuzatiladi, faqat o’sha hujayra avlodlarida irsiylanadi. Bunday o’zgarishli organizmni mutantlar deyiladi. Quyidagi tip mutatsiyalar mavjud:

  1. ploidlikni o’zgaruvi, ya’ni xromosomalar sonining o’zgarishi (aneuploidiya-kamayishi, poliploidiya ko’payishi).

  2. xromosom mutatsiyalar-xromosomalar tarkibining o’zgarishi (tarkibiy xromosom aberratsiyalar);

v) gen mutatsiyalari-alohida genlarda o’zgarish sodir bo’lishi;
g) yadrodan tashqari materialda mutatsiyalar.
Xromosomalar ajralishidagi buzilishda ploidlikni o’zgarishi sodir bo’ladi. Bundan farqli ravishda xromosom va gen mutatsiyalari, xromosomlarga ta’sir etuvchi omillar bilan chiqariladi. Ular tuzilishidagi o’zgarishlar darajasiga qarab farqlanadi. Mutatsiya sodir bo’lganligini, odatda belgi o’zgarishiga qarab aniqlanadi. Lekin belgi tashqi muhit ta’siri ostida o’zgarishi mumkin. Shuning uchun genotipik irsiy o’zgarish (mutatsi)lar bilan belgining fenitipik o’zgarishi (modifikatsiya) yuzaga keladi. Shu jihatdan mutantlar ajratilganda modifikatsiyani istesno qilish kerak. Bu maqsadda o’zgargan organizmlarni va tegishli normal organizmlarni bir xil muhit sharoitida kuzatiladi yoki tekshiruv o’zgarishlari ko’rib chiqiladi. Agar o’zgargan belgi qator avlodda saqlansa yoki chatishtirishda shu belgida tipik ajratish kuzatilsa, bunda mutatsiya kuzatilayotgan bo’adi. Mutatsiyalar spontan yuzaga keladi yoki ularni eksperemental ta’sir yordamida chiqarish mumkin.
Ploidlikni o’zgarishi- -har bir tirik organizm o’ziga xos xromosomalar soniga ega. Masalan, odamda somatik hujayralar 2p=46 xromosoma, jinsiy esa-p=23. Xromosomalar normal sonidan farq qiluvchi organizmlarni xromosom mutantlar deb ataladi. Xromosomalar yig’indisiga qarab quyidagi shakllar farqlanadi.

Download 209,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish