Фарғона политехника институти

 
ОШЛАНҒИЧ БОСҚИЧ (1 КУРС). 
 
ОРАЛИҚ БОСҚИЧ (2-3 КУРС) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мақсад: Ўқув адабиётлари методикасидан 
фойдаланишни щрганиш. 
ИЖОДИЙ ТАФАККУР ЭЛЕМЕНТЛАРИ 
Берилган материални 
тушунишни 
ривожлантириш 
Ўқитилаётган 
материални таҳлил 
Ўзининг нуқтаи-
назарида тура билиш 
Воситалар: Адабиётларни щрганиш, консулpтациялар, 
семинар машьулотлари ва аудиториядан ташқари 
тадбирларда фаол ыатнашиш 
Маысад: Ижодий характердаги мустаыил ишлаш кўникмасини 
такомиллаштириш 
ИЖОДИЙ ТАФАККУР ЭЛЕМЕНТЛАРИ 
Педагогик вазиятни ва 
адабий манбаларни 
вужудга келтириш 
Педамалиёт жараёнида педагогик 
вазиятни ажратиб олиш ва кузатиш 
Махсус семинар-
ларда мухокама 
этиш 
Воситалар: Рефератлар ёзиш, танловларда 
қатнашиш, 
тадқиқот 
характеридаги 
педагогик масалалар ечиш 

---

74 
ЯКУНЛОВЧИ БОСҚИЧ (4-КУРС) 
 
 
 
 
 
 
 
Кўриниб турибдики, ижодий тафаккур структураси тушунчасида талабалар нафақат 
аудиториядан ташқари машғулотларда, балки маoруза, семинар, лаборатория, назорат ва 
индивидуал суҳбатларда ҳам мустақил фикрлашлари лозимдир. 
Ижодий тафаккурни тўғри ва рационал ташкил қилиш кўзланган мақсад сари 
етақлайди. 
Талабаларнинг мустақил фикрларини ривожлантиришда таълим назарияси ва 
амалиёт асослари 
Таълим жараёнининг илмий, назарий услубий ва амалий асосларини, яъни таълим, 
билим бериш, ўқитиш назарияси билан педагогиканииг мустақил бўлими дидактика 
шуғулланди. Дидактика — грекча сўз бўлиб, "didaskо", яъни, ўқитиш ўргатиш маoноларини 
беради.Таълим қонуниятларини ўрганиш, таълил қилиш жараёнида таълим тушунчаси унинг 
моҳияти мазмун ва вазифалари, ўқитиш принциплари, шақллари ҳақидаги билимлар баён 
этилади. 
Таълим - инсон билиш фаолиятининг энг мураккаб турларидан бири бўлиб, 
индивидуал психик ривожланишни ва билимларни ўзлаштиришни анча тезлаштиради. 
Ўқитувчи таълим жараёнида фақат билим бериш билан чегараланмайди, балки бу жараёнда 
ўкувчи, талабага таъсир кўрсатади, бу эса уларнинг билим олишларини янада
фаолаштиради, натижада ўқувчи таълим жараёнининг фаол иштирокчисига айланади. 
Таълимдаги ютуқлар, аввало ўқитувчига боғлик. Мутахассис сифатида ўз фанини чуқур 
билиши, педагогик мулоқот устаси бўлиши, психологик-педагогик ва услубий билим ва 
малакаларни эгаллаган бўлиши, ҳар хил педагогик вазиятларни зудлик билан ўрганиш ва 
баҳолаш, педагогак таъсир кўрсатишнинг мақбул усул ва воситаларини танлаб олиш 
қобилиятига эга бўлиши керак. 
Таълимни асосий вазифаси шахсни илмий билимлар, кўникма ва малакалар билан 
қуролладтиришдан иборат. Таълим инсон билиш фаолиятининг бир тури сифатида бир неча 
маoнони билдиради. Яъни: таълим олувчиларда билим, кўникма ва малакалар ҳосил қилиш, 
уларда дунёқараш, фикр ва эoтиқодларни шақллантириш ҳамда уларнинг қобилиятларини 
ўстиради. 
Таълим орқали ёш авлодга инсоният тажрибаси орқали тўпланган билимлар 
борилади, зарурий кўникма ва малакалар ҳамда эoтиқодлар шаллантирилади. 
Таълим ўқитувчи ва ўқувчиларнинг биргаликдаги фаолияти бўлиб, у икки 
томонлама характерга эга, яъни унда икки томон ўқитувчи ва ўқувчи фаол иштирок этади. 
Ўқитувчи аниқ мақсадни кўзлаб, режа ва дастур асосида билим, кўникма ва малакаларни 
Мақсад: Мустақил ижодий тафаккурни 
кщникмага айлантириш 
ИЖОДИЙ ТАФАККУР ЭЛЕМЕНТЛАРИ 
Педагогик масалалар 
ечимини таълил қилиш ва 
оптимал ечимини танлаш 
Мураккаб бщлмаган 
педагогик тадқиқотларни 
бажариш 
Ечимини топмаган 
педагогик муаммалар 
Воситалар: Талабаларнинг илмий муҳитдаги илмий-
тадқиқот ишларда қатнашиши 

---

75 
сингдиради, ўқувчи эса уни фаол ўзлаштириб олади. Билдириш, билиш мураккаб, қийин, 
зиддиятли жараёндир. Бу жараёнда инсон психикасига тегишли сезги, идрок, тасаввур ва 
тафаккур каби жараёнлар фаол иштирок этади ва муҳим ролp ўйнайди. 
Таълим бериш, ёшларга билим бериш, уларда кўникма ва малакаларни ҳосил 
қилиш, янги ҳақиқатларни оча билишга қодир бўлган ижодий мантиқий тафаккурни 
тарбиялашдир. Таълим ўқувчи-талабаларнинг ўзлаштириш, ўзида билиш қобилиятларини 
ҳамда фикрлаш операциялари ва ҳаракатларини ҳосил қилиш жараёнидир. Бу пассив жараён 
эмас, балки ўқувчига номаълум фаол, ижодий фаолият, меънат жараёнидир. Таълим 
жараёнида таълим олувчи билмасликдан билишгача, нотўғри ва ноаниқ билишдан тобора 
тўлиқроқ ва аниқроқ, чуқурроқ билишгача бўлган йўлни босиб ўтади. 
Билимларни ўзлаштириш жараёнида сезги, идрок, тасаввур, тафаккур каби психик 
жараёнлар фаол иштрок этади ва амалиётда синаб кўрилади. 
Ўқитувчи, ўқувчи ва талабалардаги фикрлаш жараённи тўғри йўлга солиш учун 
амалиёт ҳар қандай билишнинг негазидир, деган қоидани ҳисобга олиши зарур. 
Ўқувчи ва талабаларнинг эркин фикрлаш қобилиятини ўқув ва амалий машғулотлар 
ўтказиш йўли билан ўстириш лозим. Ўқувчи, талаба тафаккур жараёнида воқеликни таълил 
қилишни ва таққослашни, билимларнинг ўзлари учун тушунарли соҳаларидаги сабаб-
хулосалар чиқаришни ўрганадилар, яъни оддий, сўнгра эса анча мураккаб тушунча ҳамда 
фикр-мулоҳазалар ҳосил қилишни билиб оладилар. 
Таълимда 
ўқитувчи 
билим 
бериш 
билан 
чекланмайди, 
у 
ўқувчиларнинг 
фикрлаш 
фаолиятига 
ҳам 
раҳбарлик 
қилади, 
ўқувчиларда ишдаги мустақиллик, ижодкорлик қобилиятларини ўстиради ва шу тариқа 
ўрганилаётган нарсанинг онгли равишда ўзлаштириб олинишга эришилади. Материални 
идрок қилишлари ва тушуниб олишлари билан бирга, уни пухта эсда сақлаб қолишлари 
тўғрисида ҳам ьамъўрлик қилади. 
Ўқитувчи ўқувчи-талабанинг билиш фаолиятларини ташкил қилиш мақсадида ўқув 
ишларини олиб борар экан, аввало таълим жараёни орқали уч вазифани, яъни билим бериш 
орқали уч мақсадни ҳал қилиши лозимлигини унутмаслиги керак. Бу мақсадлар ўқитувчи ва 
ўқувчилар фаолиятини бирлаштиради.