Fan/modul kodi

Aholi va mijozlarning banklarga bo’ lgan ishonchining mustahkamligi.
Xalqaro bank ahamiyati va mustahkamligidan keyin bosib o’ tgan qisqa davrda 
yig’ ilgantajribalarning natijalari shuni ko’ rsatmoqdaki bozor iqtisodiyotining 
asosiy o’ zagi asosan o’ zaro ishonch va halollikka tayanadi agar mazkur holatni 
aholi va mijozlarning banklarga bo’ lgan ishonchi yo’ qolishi oqibatida ularning 
jamyatdagi rolini pasaytiradi. Aholi va mijozlarning banklarga bo’ lgan 
ishonchining zaifligiga quyidagilar sabab bo’ ladi
 
- 
banklarning mijozlar oldidagi majburiyatlarini o’ z vaqtida bajarmasa 

---

170 
- aholi va mijozlarning kreditga ayniqsa naqt pulga bo’ lgan talabi to’ liq 
o’ z vaqtida qondirilmasa 
- ijozlarning hisobvaraqlari bo’ yicha mablag’ lar qoldig’ I va aylanmalari 
halqida bank siri ta’ minlanmasa 
- mijozlarning pul o’ tkazmalarini istalgan paytda va zarur miqdorda tegishli 
manzilga o’ tkazilmasa 
- bankda omonatlarni saqlashning iqtisodiy manfaatdorligi pasayib ketishi va 
boshqalar 
Mamlakatda qonun ustuvorligini ta’ minlash va bozor mehanizmlarini 
samaradorligini oshirish lozim. 
Tijorat banklarining xo’ jalik subyektlariga 
kreditlarini berishda mijozlarning naqd pullariga bo’ lgan talabini qondirish 
dolzarb masalalardan hisoblanadi. Banklarning iqtisodiyotdagi rolini oshirishi yoki 
pasayishiga nafaqat ularning sayi harakatlari balki milliy iqtisodiyotning 
rivojlanganlik darajasi va raqobatbardoshligi bevosita ta’ sir qiladi. Chunki 
banklar milliy iqtisodiyotda ajralgan holda alohida subyekt sifatida samarali 
faoliyat yurishi mumkinemas. Masalan banklarning asosiy faoliyat turlaridan biri 
muomalaga pulni emissiya qilishni oladigan bo’ lsak muomalaga emissiya 
qilingan pul massasi tavar massasi bilan taminlangan bo’ lishi lozim ask holda 
miliy valyutaning inflatsiya darajasi oshishi bilan birga uning sotib olish qobiliyati 
pasayib ketadi. Demak iqtisodiyotda Tovar massasi va pul massasi o’ rtasidagi 
muvozanatlikning ta’ minlanishi birinchidan bankning iqtisodiyotdagi rolini 
oshirsa ikkinchidan milliy iqtisodiyotning samaradorligini ta’ minlashga xizmat 
qiladi, masalan 90 yillarning oxirlarida Rossiya shuningdek qator sobiq ittifoq 
respublikalarida shu jumladan mamlakatimizda ham pullarni muomalaga chiqarish 
hajmini ishlab chiqarish jarayonlarini uzulishlarini vujudga kelishiga shuningdek 
xo’ jalik yurutuvchi subyektlar o’ rtasida debitor kriditor summalari miqdorining 
sezilarli darajada oshib ketishiga olib keladi. Banklarning mamlakat iqtisodiyotida 
ta’ sirini ya’ ni ularning rolini real sektorini kreditlash munosabatlari misolida 
ham ko’ rishimiz ham mumkin. Mamlakat real sektori ishtirokchilari bank 
kreditiga nisbatan doimiy ravishda ehtiyoji mavjud bo’ lib shbu ehtiyoj ayniqsa 

---

171 
iqtisodiy inqiroz sharoitida ortib ketadi. Inqiroz sharoitida iste’ mol hajmining 
qisqarishi, davlat buyurtmalarining hajmini qisqarishi debitorlarning to’ lovga 
layoqatsizligi, qo’ shimcha moliyaviy risklardan bo’ lgan kuchli talablarni paydo 
bo’ lishiga sabab bo’ ladi. Albatta ushbu talab banklarning to’ lig’ icha 
banklarning krediti hisobidan qondirilishi birinchidan maqsadga muvofiq emas 
ikkinchidan banklarga iqtisodiy inqiroz sharoitida ushbu ehtiyojlar qondirish uchun 
yetarli moliyaviy risklarning taqchilligi paydo bo’ ladi. Bundan tashqari eng 
muhimi banklar tomnidan berilgan kreditlarning to’ liq qaytmaslik xavfi ya’ ni 
kredit riski vujudga keladi. Shu bois iqtisodiy inqiroz sharoitida banklarning 
kreditga talab yuqori bo’ lsada banklar kredit qiymatlari hajmini oshirishga 
moyillik sezishmaydi. Bu banklarning iqtisodiyotdagi rolini pasayishiga emas 
balki banklar ham tijorat muassasa sifatida iqtisodiy manfaatdorlik olishga 
qaratishni eng muhimi risk asosida kedit sifatida beriladigan manbalari o’ z 
mablag’ lari emas balki chetdan jalb qilingan boshqa shaxslarning mablag’ lari 
hisobiga faoliyat yuritayotgnligini unutmaslik lozim. Xulosa o’ rnida takidlash 
mumkinki banklarning iqtisidiyotdagi o’ rni nafaqat banklarning o’ ziga balki 
milliy iqtisodiyotning rivoji va raqobatbardoshligiga bevosita bog’ liq. O’ z 
navbatida iqtisodiyotning rivojlanishi va raqobatbardoshliligi mamlakatda barqaror 
samarali bank tizimini tashkil etilganligi bilan bevosita bog’ liqdir. Bir so’ z bilan 
aytganda banklar va milliy iqtisodiyot bir biridan ayri holda rivojlanishining 
imkoniyati mavjud emas. Ular bir birini to’ ldirgan holda bir-biriga o'zaro 
hamohang tarzda rivojlanib va takomillashib boradigan iqtisodiy moliyaviy 
sub’ ektlari hisoblanadi.