Фанидан маъруза матни

4.1-расм. Рейкали сув ўлчаш пости. 
 
Қозиқли пост текислик дарѐларида сезиларли сув сатҳи ўзгаришини кузатишда ўрнатилади. 
У сув ўлчайдиган қозиқлардан иборат бўлиб, дарѐ қирғоғи бўйича бир қаторда ўрнатилади. Қозиқ 
бош қисмлари ўртасидаги масофа 0,8 м. қилиб белгиланади. Четдаги козиқлар энг пастки сатҳдан 
0,2 0,5 метрга, энг юқориги сатҳдан эса 0,5 м баланд қилиб ўрнатилади. Қозиқларни энг 
юқоргисидан бошлаб белгилаб чиқилади. Юқориги қозиқ яқинида (ѐнида) назорат репери 
ўрнатилади ва шу репердан бошқа қозиқларнинг бош қисмини нивелирлаш ишлари бажарилади. 
Қозиқлар думалоқ ѐғочлардан, яъни 20÷25 см диаметрларда ўрнатилиши мумкин.
Ҳозирда винтли металл қозиқлар кенг қўлланилмоқда ва улар ерга махсус калитлар 
ѐрдамида бураб ўрнатилади. Қозиқлар ер қатламининг музлаш қисмидан пастроққа киритилади. 
Сув сатҳи қозиқли постларда махсус сув ўлчаш рейкалари ѐрдамида (узунлиги 100 см) ўлчанади. 
Аралаш пост
- рейкали ва қозиқли постлардан иборат бўлиб, дарѐ қирғоғининг тик 
ўзгарувчан жойларига жойлаштирилади. Бунда тик қисмига стационар рейка, ѐтиқ қисмига сув 
ўлчаш қозиқлари ўрнатилади. 
Узатмали пост
- 
тоғ дарѐларининг тик қирғоқларига ўрнатилади, чунки бундай жойларда 
сувга яқинлашиш қийинроқдир. 
Бундай пост қирғоқда мустаҳкам таянчга ўрнатилиб, консол стрела кўринишида сув сатҳи 
устида осилиб туради. Қирғоқдан блок орқали стрела охирига ташланган эгилувчан трос 2-5 кг юк 
билан осилган бўлади. Троснинг тескари қисми қирғоққа жойлашган ғалтакка ўралади. Ўлчаш 
вақтида юк сувга етгунча туширилади (4.2-расм) ва тросга маҳкамланган кўрсаткич ѐрдамида сув 
сирти аниқланади. 
Қалқитма 1 сув сатҳи ўзгаришига қараб кўтарилиб ѐки пастга тушиб 2 ва 3 блоклардаги 
трос кўрсаткичи орқали горизонтал рейкада 4 сув сатҳининг белгисини қолдиради (4.2-расм). 
4.2-расм. Узатмали постнинг умумий кўриниши: