Фанидан маъруза матни

Очиқ пўлат қувурлар 
А. Қувурлар конструкцияси.
ГЭҚ ларида напор 50 м дан ошса, асосан пўлат қувурлар ишлатилади. Труба қобиғи кам 
углеродли (карбонли) пўлатдан тайѐрланиб, 210-290 МПа (2100-2900 кгс/см
2
) қаршиликка 
мўлжалланади. Катта напорда эса легирланган пўлат 450-500 МПа қаршиликкача қўлланилади. 
Қувурлар оддий углеродли пўлатлардан тайѐрланганда 40
0
С температурага мўлжалланади. 
65
0
С температурада эса қувурлар нормаллашган пўлатдан тайѐрланади. Махсус асослар бўлса, 
қувурлар тайѐрлашда пайвандланадиган, мўрт-совуқ деформация таъсирида совуққа ва иссиққа 
чидамлиликка эга пўлат ишлатилади. 
Тайѐрланиш усулига кўра пўлат қувурлар яхлит Узунликда, пайвандланган ва 
парчинланган (михланган) қулланилади. Яхлит трубалар турбина водоводи сифатида катта 
напорли ГЭҚ ларда 0,6 м.дан кичик диаметрда ишлатилади. Михланган қувурлар МДХда 
ишлатилмайди. Пайвандланган қувурлар энг қулайи ҳисобланиб, мустаҳкам конструкция 
сифатида кенг қўлланилади. 
Қувурнинг ташқи кўринишига - компенсаторлар, калена ва тройниклар киради. 
Компенсаторлар температурага, чўкишга ва температурали -- чўкиш хилларига бўлинади. 
Температура компенсаторлари қувурларни (горизонтал) ўқий йўналишда бемалол Узунлигининг 
ўзгаришига ѐрдам беради. Бунда труба қобиғига таъсир кўрсатувчи температуравий кучланиш 
камайтирилади. 

---

22.4 – расм. Бандажланган қувур. 
 
Энг кўп тарқалгани сальникли компенсаторлар ҳисобланади. 1000 м напорда 
пайвандланган компенсаторлар қўлланилади. Қистирма материалига резина шнур квадрат 
қирқимда ишлатилади. Агар Н=100 м дан кам бўлса, қистирма зиғир толаси материалидан ичига 
резина ўзак қилиниб тайѐрланади. Диаметр 1 м дан кам ва 1000 м дан напорларда қўйма 
сальникли компенсаторлар бронза қистирмали ѐки техник теридан тайѐрланади. 
Чўкиш ва температуралик – чўкиш сальникли компенсаторлари қувур таянчи юмшоқ 
жинсларда қўлланилади. 
Ёпиқ затворга (тиқинга) таъсир қилувчи сув босимидан ҳосил бўладиган ўқий куч
А
Д Н
1
2
4
Бу куч трубопродда чўзувчи ўқий кучланиш ҳосил қилади, агарда труба охири бемалол ўз 
ўқи бўйича қўзғалса.