Fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua

4-MAVZU: UZOQ MUDDATLI AKTIVLAR HISOBI


REJA:

1. 
   ASOSIY VOSITALAR HISOBI
   
2. 
   NOMODIY AKTIVLAR HISOBI
   
3. 
   MOLIYAVIY INVESTITSIYALAR HISOBI
   

Tayanch iboralar: investitsiya. investitsion faoliyat, qimmatli qog‘ozlar, uzoq muddatlii investitsiyalar, inqestitsiyalar hisobi, asosiy vositalar, 5-son BHMS, 16-son MHXS, amortizatsiya, eskirish, eskirish hisoblash usullari, ijara, lizing, kirim qilish, AVlarni hisobdan chiqrish, nomoddiy aktivlar, 7-sonli BHMS, turkumlarga ajratish, baholash, gudvil, amortizatsiya hisoblash, nomoddiy aktivlarga qo‘yilmalar, hisobdan chiqarish tartibi.

1. 
   ASOSIY VOSITALAR HISOBI
   

1. 
   Asosiy vositalar to‘g‘risida tushunchasi.
   

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida yangi iqtisodiy munosabatlarni ishlab chiqish va uni amaliyotga joriy etishda buxgalteriya hisobi tizimi muhim rol o‘ynaydi. Bugungi kunda ho‘jalik yurituvchi sub’ektlarning iqtisodiy faoliyatini tashkil etishda material, moliyaviy va mehnat resurslari bilan birga, asosiy vositalardan foydalanish hisobiga ham iqtisodiy faoliyatni tashkil etish ta’minlandi. Xo‘sh, asosiy vositalarning mohiyati nimadan iborat?
Asosiy vositalar uzoq muddat o‘zining tabiiy ko‘rinishini saqlab turadigan, eskiradigan va ishlab chiqarilayotgan mahsulot qiymatiga o‘z qiymatini asta-sekin o‘tkazadigan mehnat vositalari bo‘lib, u uzoq (bir yildan ko‘p) davr ichida moddiy ishlab chiqarish sohasida, nomoddiy ishlab chiqarish sohasida, shuningdek, ijaraga berishda foydalaniladigan moddiy aktivlardir.
Asosiy vositalar hisobi quyidagi asosiy me’yoriy xujjatlar bilan tartibga solinadi:

«Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMAning 7-bandiga asosan, asosiy vositalar uzoq davom etadigan vaqt mobaynida (bir yildan ortiq vaqt davomida) moddiy ishlab chiqarish sohasida ham, noishlab chiqarish sohasida ham amal qiladigan, shuningdek, ijaraga berish uchun foydalaniladigan moddiy aktivlardir.

16-son «Asosiy vositalar» nomli moliyaviy hisobotning xalqaro standarti (MHXS)da quyidagi ta’rif keltirilgan: jumladan, asosiy vositalar - bu moddiy ko‘rinishidagi (material) aktivlar hisoblanib, ular kompaniyaning ishlab chiqarish faoliyatida va ma’muriy maqsadlarda foydalaniladi, shuningdek, foydalanish muddati bir yildan ortiq bo‘ladi.
Asosiy vositalar – quyidagilar uchun mo‘ljallangan moddiy aktivlardir:(
a) mahsulotlarni ishlab chiqarish yoki etkazib berish, yoki xizmatlarni ko‘rsatish, yoki boshqa tomonlarga ijaraga berish, yoki ma’muriy maqsadlarda foydalanish uchun mo‘ljalangan;
b) bir davrdan uzoqroq muddat davomida foydalanilishi kutilgan¹⁴.