Fan: makroiqtisodiyot mavzu: xususiy tadbirkorlikni yaratishda ishsizlar o

Kondratev  sikli 

«uzoq  to’lqinlar»  sikli  deb  ham  ataladi.  Sikllilikning  bu 

nazariyasini ishlab chiqishga rus olimi N.D.Kondratev katta hissa qo’shgan. Uning 

tadqiqoti  Angliya,  Frantsiya  va  AQShning  100-150  yil  davomidagi  rivojlanishini 

qamrab olgan. Bunda u iqtisodiy o’sishning ko’p omilli tahlilini o’tkazib, ya’ni tovar 

narxlari  kapital  uchun  foiz,  nominal  ish  haqi,  tashqi  savdo  aylanmasi  kabi 

makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning o’rtacha darajasini umumlashtirish natijasida bir 

qator katta tsikllarni ajratib ko’rsatadi. 

I-

 

tsikl: 1787-1814 yillar – ko’taruvchi to’lqin; 1814-1851 yillar  – pasaytiruvchi 

to’lqin. 

II-

 

tsikl:  1844-1851  yillar  –  ko’taruvchi  to’lqin;  1870-1896  yillar  – 

pasaytiruvchi to’lqin. 

III-

 

tsikl: 1896-1920 yillar – ko’taruvchi to’lqin. 

Kondratev tsiklining davomiyligi o’rtacha 40-60 yilni tashkil qiladi va uning 

asosiy  xususiyati  texnika  taraqqiyoti  hamda  tarkibiy  o’zgarishlarni  o’zida  aks 

ettirishi  hisoblanadi.  Kondratev  birinchi  katta  tsiklning  yuksalish  fazasini 

Angliyadagi  sanoat  revolyutsiyasi,  ikkinchisini  –  temir  yo’l  transportining 

rivojlanishi,  uchinchisini  –  elektr  energiyasi,  telefon  va  radioning  kashf  etilishi, 

to’rtinchisini  – avtomobil sanoatining rivojlanishi bilan bog’laydi. Hozirgi zamon 

tadqiqotchilari  beshinchi  tsiklni  elektronika,  gen  injenerligi  va  mikroprotsessorlar 

rivojlanishi taqozo qilishini ko’rsatadi. 

Iqtisodiydavrlarningsinflanishiquyidagichizmadaaksetgan 

 

 

 

Iqtisodiy davrlar 

---

Davomiyligiga 

ko’ra 

Faoliyat  sohasiga 

ko’ra 

Namoyon 

bo’lish 

belgisiga ko’ra 

Yoyilishiga 

ko’ra 

Ko’lamiga ko’ra 

1.Qisqa 

muddatli 

1.

 

Sanoat 

 

2.

 

Agrar 

1.

 

Neft 

 

2.

 

Oziq-ovqat 

1.

 

Tuzilmaviy 

 

2.

 

Tarmoq 

1.

 

Milliy 

 

2.

 

Millatlararo 

2.O’rta muddatli   

 

3.Energetik 

 

 

3.Uzoq 

muddatli  (uzun 

to’lqinlar) 

 

4.Xom ashyo 

5.Ekologik 

 

 

 

 

6.Valyuta