Fan: makroiqtisodiyot mavzu: xususiy tadbirkorlikni yaratishda ishsizlar o

1.

 

Ishsizlik tushunchasi va ishsizlik darajasining o’lchanishi

 

Ishsizlik  ko’pchilik  odamlarga  to’g’ridan-to’g’ri  va  qattiq  ta’sir  qiladigan 

makroiqtisodiy muammo hisoblanadi. Ko’pchilik uchun ishdan ajralish bu yashash 

standartlarining  pasayishi  va  psixologik  tushkunlik  degani.  Ajablanarli  emaski, 

ishsizlik  siyosiy  debatlarning  tez  tez  takrorlanib  turadigan  mavzulari  va  o’sha 

siyosatchilar  o’zlarining  maqsadli  siyosatlari  ish  yaratishga  yordam  berishini 

takidlashadi.  Iqtisodchilar  ishsizlikni  uning  sabablarini  bilib  olish  va  ishsizlikka 

---

tasir  qiladigan  jamiyat  siyosatlarini  rivojlantirishga  yordam  berish  uchun 

o’rganishadi.  Shunday  siyosatlardan  bazilari  masalan  job-training  dasturlari 

odamlarga ish topishda yordam beradi. Boshqalari, ishsizlikdan sug’urtalash bazi 

bir  zarurat,  ehtiyoj,  yo’qchiliklarni  yengillashtiradi.  Yuqori  minimal  ish  haqi 

qonunlari  misol  uchun,  ishchi  kuchining  eng  kam  layoqatli  va  tajribali  a’zolari 

orasida ishsizlik darajasini ko’tarib yuboradi deb o’ylashadi. Bizning ishchi kuchi 

bozori  to’g’risidagi  muzokaralarimiz  haligacha  ishsizlikni  inkor  qilib  kelmoqda. 

Ayniqsa, milliy daromad modeli iqtisodiyot har doim to’liq bandlikda bo’ladi degan 

faraz  bilan  qurilgan.  Haqiqatda,  ishchi  kuchi  tarkibidagi  har  bir  shaxsda  ish 

mavjud emas. Barcha ochiq bozor iqtisodiyotida, har qanday vaqtda bazi odamlar 

ishsiz bo’lib kelishgan. 

Iqti

R

s

A

o

S

d

M

iyotning  beqaror  rivojlanishi  oqibatida,  iqtisodiy  pasayish  davrida  ishlab 

chiqarish resurslari to’liq foydalanilmay qoladi. 

YaIMni yaratishda qatnashadigan iqtisodiy resurslarning  eng asosiylaridan biri 

bo’lgan mehnat resurslaridan to’liq foydalanilmaslik ishsizlikda namoyon bo’ladi. 

Makroiqisodiy  tahlilda  mehnat  resurslari  emas  balki  ishchi  kuchi 

kategoriyasidan ko’proq foydalaniladi.