Фалсафа қисқача изоҳли луғат

Ҳ. Алиқулов
134
Жамият
ЖАМИЯТ — ўз ҳаётий зарур эҳтиёжларини қондиришда ўзаро алоқадор бўлган одамлар биргалиқда яшашининг му-айян ижтимоий тизими. Одамлар ўртасида муайян муноса-батлар — ижтимоий муносабатлар ўрнатилади, улар объек-тив характерга эга. Бу муносабатлар кишиларнинг объектив эҳтиёжлари ва яшаш шароитлари натижасида шаклланади ҳамда улар асосида яшаётган одамлар жамиятни таҳлил қила-ди.
Жамиятдаги ҳамма нарса (моддий ва маънавий қадрият-лар, уларни истеъмол қилиш, инсонлар ҳаёти учун зарур бўлган шарт-шароитларни яратиш ва ҳ.к.) муайян фаолият жараёнида амалга ошади.
•^Инсонлар фаолияти ва улар ўртасидага муносабатлар улар-нинг ижтимоий ҳаётинмнг асосий мазмунини ташкил этади. Булар оилавий, иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, ахлоқий, ди~ ний, эстетик. фаолиятлари ва уларга мос келувчи муносабат-лардир. Уларнинг маҳсули жамиятнинг ижтимоий-сиесий ти-зими, унда яратилган моддий ва маънавий қадриятларда ўз ифодасини топади,
Жамият моддий ва маънавий ишлаб чиқаришсиз яшай олмайди. Инсонларнинг ҳаёти учун зарур бўлган озиқ-овқат, кийим-кечак, уй-жой, транспорт воситалари ва бошқа эҳти-ёжлари қондирилмаса, жамият барбод бўлади. Моддий иш-лаб чиқариш, жамият ҳаётининг ижтимоий ва маънавий со-ҳалари учун зарур бўлган иқтисодий шарт-шароитларини яра-тади. Моддий ишлаб чиқариш, жамиятнинг ижтимоий тузи-лиши ва ривожланишига ҳам бевосита таъсир кўрсатади. Жа-миятда турли қатлам ва тоифаларнинг мавжудлиги меҳнат-нинг ижтимоий тақсимоти, шунингдек, ишлаб чиқариш во-ситаларига бўлган хилма-хил мулкчилик муносабатлари, жа-миятда яратилган моддий бойликларнинг тақсимотига бог-лиқ. Булар кишиларнинг жамиятдаги фаолияти ва оладиган даромадига қараб, турли касбий ва ижтимоий гурухдарга ажралишининг негизидир.
Жамиятда ўз характери ва мазмунига қараб, ижтимоий фаолиятнинг турли хилларини кўрамиз. Буларнинг натижа-сида жамият ҳаёти турли соҳаларга — иқтисодий, кжтимо-ий, сиёсий, маънавий соҳаларга ажралади.
Иқгисодий соҳа, моддий бойликларни ишлаб чиқариш, тақсимлаш, айирбошлаш ва истеъмол қилишни ўз ичига олади. Иқтисодий соҳада мамлакатнинг хўжалик ҳаети таш-кил этилади, унинг турли тармоқларининг ўзаро боғлиқпиги ҳамда халқаро иқгисодий ҳамкорлик амалга оширилади. Иқти-содий соҳада иқгисодий тараққиётнинг барча объектив ва субъектив омилларининг ўзаро алоқадорлиги ва боғлиқлиги