F. S. Meliboyeva tabiiy geografik jarayonlar

Termoeroziya - abadiy muzlab yotgan xududlarning oqar suv ta'sirida erib yemirilishi tufayli vujudga keladi. Natijada jarliklar, pastqamliklar, vodiylar vujudga keladi. Termoeroziya tufayli yuz berayotgan yemirilish chizig'i ko'pincha termokarst, tufayli hosil bo'lgan pastqamliklar tomon yo'nalgan bo'ladi. Bunday vodiylarda tez-tez erimasdan saqlanib qolgan abadiy muzloq yerlarning qoldiqlari tepaliklar tarzida uchraydi. Ular fanda boyjaraxlar deya ataladi. Boyjaraxlarning balandligi bir necha metrdan, bir-necha o'nlab metrga yetadi.
Soliflyuktsiya - bu tushuncha lotincha ma'no kasb etib, solum-tuproq, luchus-oqim degan mazmun beradi. Demak, soliflyuktsiya jarayoni tufayli muzlagan yonbag'irlarning harorat ta'sirida erib oqmalar tarziga kirishi tushuniladi. Soliflyuktsiya baland tog'larda uchragani kabi abadiy muzlab yotuvchi xududlarda ham kuzatiladi. Soliflyuktsiya suvga to'yingan gruntning o'z og'irlik kuchi tufayli yon bag'ir bo'lib, quyiga tomon oqishini ta'minlovchi asosiy kuch gravitatsiya, tuproq massasining muzlash hamda erish tufayli ortib kamayish, suv haroratining 0⁰ dan 4⁰ ga qadar o'zgarishi tufayli zichligining kamayishi, kalloidlarning bo'kib xajman oshishi tufayli yuzaga keladi. Soliflyuktsiya tufayli grunt yuzasi bir fasl davomida bir necha dm dan, bir necha metrga qadar xarakatlanishi, natijada esa soliflyuktsiya supalarining vujudga kelishi, ayrim pastqamliklarning tekislanishi kuzatiladi.
Zandr tekisliklari- (Datcha sandur-qum, yoki islandcha sand-qum) materik muzliklarining chekka qismlarida morena jismlarining muz suvlari yuvib ketishi va qayta yotqizishi natijasida hosil bo'lgan qum, shag'al, qisman xarsang, chag'ir toshlar aralash tekisliklar. Zandr tekisliklari flyuvioglyatsial (muzlik suvlari keltirgan) qum keltirmalar bilan qoplangan keng maydonlardir. Muzlik eriganda uning tagidan oqib chiqqan suvlar ko'plab qum-shag'al oqizib kelgan. Bu suv oqimlari pastqam joylarga borib o'zidagi oqiziqlarni qoldirgan.
Qumlarning yotqizilish va zandrlarning hosil bo'lish sharoiti muzlikdan oldingi tekisliklarning nishabiga bog'liq. Bu tekisliklarning ba'zilari muzlikdan tashqariga tomon nishab, boshqalari muzlikka tomon nishab bo'lgan.
Zandr tekisliklarining qumli yuzasi, shuningdek ko'l tekisliklari muzlikdan keyingi davrda shamol ta'sirida bo'lib, ularda ko'hna dyunalar deb ataladigan eol relbefi shakllari vujudga kelgan.