Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Таълим муассасаси ўз уставига мувофиқ фаолият юритади. Ус-
тав таълим туpи хусусиятлаpини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилади. 
Уставда умумий қоидалаp, таълим муассасасининг мақсад ва вази-
фалаpи, таълим олувчилаp, ўқув-таpбиявий ва илмий-методик фаолият, 
таълим муассасаси тузилмаси, педагог ва бошқа ходимлаp, таълим муас-
сасасига pаҳбаpлик қилиш, таълим муассасасининг жамоат ташкилотла-
ри, мол-мулки ва маблағлаpи, қайта ташкил этилиши ва тугатилишга оид 
бўлимлар назарда тутилади. 
Hамунавий уставлаp тегишли вазирликлар ва идоралар томонидан 
ишлаб чиқилади ва ҳар бир таълим муассасаси Устави идоравий мансуб-
лиги бўйича вазиpликлаp, идоpалаp ва уларнинг ҳудудий органларининг 
буйpуқлаpи билан тасдиқланади. Нодавлат таълим муассасалари Устави – 
муассислар йиғилишининг қарори билан тасдиқланади. Устав маҳаллий 
давлат ҳокимияти оpганлаpида pўйхатдан ўтказилади. 
Таълим хизматлари кўрсатувчи юридик шахслар таъсис ҳужжат-
лари асосида фаолият юритади. Якка тартибда педагогик фаолиятни амал-
га ошириш учун юридик шахс мақомига эга бўлиш ҳамда лицензия олиш 
талаб этилмайди. 
Таълим ташкилотларини (муассасаларини) самарали бошқа-
риш учун биринчи навбатда 
таълим олувчилар, вояга етмаган таълим олув-
чилар ота-оналарининг (қонуний вакилларининг) ва педагог кадрларнинг 
ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва жавобгарлиги билиш талаб этилади: 
I. Таълим олувчиларнинг ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва жавобгар-
лиги: 
а) ҳуқуқлари:
1) етти ёшгача мактабгача таълим олиш; 
2) бепул умумий ўрта таълим олиш; 
3) мактаб ёшига етганда яшаш жойининг яқин атрофида жойлашган 
(микроҳудуд) давлат умумий ўрта таълим муассасасига қабул қилиниш; 
4) таълим ташкилоти (муассасаси) ва таълим олиш шаклини танлаш; 
5) давлат таълим стандартлари ва давлат таълим талабларига муво -
фиқ сифатли таълим олиш; 
6) психологик хусусият ва физиологик ривожланиш ҳамда соғлиғи -
ни инобатга олган ҳолда ўқиш учун шарт-шароитларга эга бўлиш ва бепул 
психологик ва тиббий хизматлардан фойдаланиш; 
7) индивидуал ўқув дастурлари бўйича таълим олиш; 

---

330 
8) таълим олиш даврида ҳарбий хизматга чақирув муддатини кечик-
тириш; 
9) профессионал таълим ва олий таълимнинг давлат таълим стан-
дартлари талаблари асосида ишлаб чиқилган, ички меъёрий ҳужжатларда 
белгиланган тартибда ўзи оладиган таълимнинг мазмунини шаклланти-
ришда иштирок этиш; 
10) инсоний қадр-қимматини ҳурмат қилиниши, барча жисмоний ва 
руҳий зўравонликлардан, педагог ва бошқа ходимлар томонидан шахси 
ҳақорат қилинишидан ўзини ҳимоя қилиш, ҳаёти ва соғлиғини муҳофаза 
қилиш; 
11) виждон ва ахборот олиш эркинлиги, ўз фикри ва эътиқодини 
эркин ифода этиш; 
12) таълим олиш даврида дам олиш ва бошқа ижтимоий мақсадлар 
учун ўқув режаларига мувофиқ режалаштирилган таътиллар олиш; 
13) академик таътиллар ва стипендиялар олиш, бошқа таълим таш-
килотига, таълим шаклига, касбларга, таълим йўналишларига, мутахас-
сисликларга ўқишини кўчириш ва тиклаш; 
14) таълим ташкилотининг (муассасасининг) устави ёки таъсис ҳуж-
жатларида белгиланган тартибда уни бошқариш масалалари муҳокамаси-
да иштирок этиш, ўз фикр-мулоҳазаларини эркин билдириш; 
15) таълим ташкилотининг (муассасасининг) ички меъёрий ҳужжат-
лари юзасидан шикоят қилиш; 
16) таълим ташкилотининг (муассасасининг) ички меъёрий ҳужжат-
ларида белгиланган тартибда ўқув, методик, илмий-ишлаб чиқариш, ма-
даний, спорт, маиший йўналишлардаги хизматлардан бепул фойдаланиш; 
17) соғлиғини профилактика қилиш ва мустаҳкамлаш мақсадида 
тиббий-соғломлаштириш масканларида даволаниш ҳамда даволаш 
воситаларидан фойдаланиш; 
18) ўзининг ижодий қобилияти ва салоҳиятини ривожлантириш 
учун олимпиадалар, кўргазмалар, танловлар, спорт мусобақалари, маъна-
вий-маърифий ва бошқа тадбирларда қатнашиш; 
19) таълим ташкилотининг илмий-тадқиқот, тажриба-конструктор-
лик, илмий-техникавий, экспериментал ва инновацион фаолиятида ишти-
рок этиш; 
20) танланган мавзулар, амалиётлар, шу жумладан, академик алма-
шинув орқали бошқа таълим ташкилотлари ҳамда илмий-тадқиқот муас-
сасаларида, шунингдек, хорижий мамлакатларнинг таълим муассасалари 
ва илмий-тадқиқот муассасаларида таълим олиш ва илмий изланишлар 
ўтказиш; 

---

331 
21) таълим дастурини ўзлаштиришга халақит бермайдиган меҳнат 
фаолияти билан шуғулланиш. 
Таълим олувчиларни таълим олиш билан боғлиқ бўлмаган бошқа 
ишларга жалб этиш тақиқланади.