Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

функцияси 
Режалаштириш-олдин-
дан айтиш функцияси 
Тартибга солиш – 
тузатиш функцияси 
Ташкилий–ижро 
функцияси 
16.9-расм. Педагогик менежментнинг асосий функциялари 
 
Бошқариш методлари 
Ташкилий-
маъмурий 
методлар 
Ижтимоий-
психологик 
методлар 
Иқтисодий 
методлар 
16.10-расм.  Бошқаришнинг асосий методлари 

---

340 
3) ижтимоий-психологик методлар (педагог кадрларнинг эркин фао-
лият кўрсатиши, ўзлигини намоён қилиши, мустақил фикр юритиши ва ш.к. 
учун зарурий шарт-шароитлар ва ижодий муҳит яратишга хизмат қилади); 
4) ахборот тўплаш методлари (бошқарув оид ахборотларни тўплаш, 
сақлаш ва улар орқали таъсир кўрсатиш таъминланади). 
Бошқарув услуби – раҳбарнинг бўйсунувчиларга нисбатан муносабати 
бўлиб, уларга таъсир кўрсатиш ва ташкилот мақсадларига эришига ундаш 
бўйича фаолиятни амалга ошириш усуллари, йўллари мажмуи. Бошқарувнинг 
учта услуби кенг тарқалган (16.11-расм): 
1) бошқаришнинг авторитар (директив) услуби – шавқатсизлик, та-
лабчанлик, яккабошчилик, ҳокимият функцияларининг устунлиги, қаттиқ на-
зорат ва интизом, натижага мўлжал олиш, ижтимоий-психологик омилларни 
менсимаслик билан тавсифланади ва бунда раҳбар бўйсунувчиларга маъму-
рий куч ишлатиш воситасида таъсир ўтказишга интилади, яъни мажбурлаш, 
қўрқитиш, рағбатлантириш ва каби чора-тадбирлардан фойдаланади. 
2) бошқаришнинг либерал (илтифотли) услуби – талабчанликнинг 
пастлиги, ножўя ишларга бепарво қараш, тартиб-интизом йўқлиги, раҳбар-
нинг сустлиги ва бўйсунувчилар устидан назоратнинг йўқолиши, уларга тўлиқ 
ҳатти-ҳаракатлар эркинлигини бериш билан тавсифланади ва бунда раҳбар ўз 
қарорини тавсиялар кўринишида беради, ходимлар ишига камроқ аралашади, 
назоратни сустлик билан амалга оширилади. 
3) бошқаришнинг демократик (бамаслаҳат ишлаш) услуби – бамас-
лаҳат, кенгашиб ишлаш, бўйсунувчиларга ишониш ва уларни хабардор қи-
лиш, ташаббускорлик, ижодкорлик, ўзини тута билиш, онглилик, масъуллик, 
рағбатлантириш, ошкоралик, нафақат натижага, балки уларга қандай ютуққа 
эътибор қаратиш билан тавсифланади ва раҳбар ўз фаолиятини ўз жамоаси 
аъзоларига таянган ҳолда, жамоа фикрини инобатга олган ҳолда амалга оши-
ради.