Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

3-машғулот: Таълим жараёни қонуниятлари ва тамойиллари 
Режа: 
 
1. Таълимнинг турли дидактик моделларида ўқитувчи-ўқувчи ҳамкорли-
ги. 
2. Таълим қонуниятлари. 
3. Таълим таъмойиллари. 
 
Топшириқлар: 
 
 
 

1-топшириқ. Таълимнинг турли дидактик моделларида ўқитувчи-
ўқувчи ҳамкорлигининг асосий хусусиятларини 1-жадвалда акс этти-
риш.
1-жадвал 
 
Таълимнинг дидактик 
моделлари: 
Ўқитувчи-ўқувчи ҳамкорлигининг асосий 
хусусиятлари 
Изоҳли-кўрсатмали 
таълим модели 
 
Муаммоли 
таълим модели 
 
Ривожлантирувчи 
таълим модели 
 
Дастурлаштирилган 
таълим модели 
 
 

2-топшириқ. Таълимнинг ташқи ва ички қонуниятлари ўхшаш-
лиги жиҳатларини Венн диаграммаси ёрдамида 1-чизмада ёритиш. 
1-чизма 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
Таълимнинг 
ички 
қонуниятлари 
 
Таълимнинг 
ташқи 
қонуниятлари 

---

410 
3-топшириқ. 2-жадвалда таълимнинг умумий қонуниятларини му-
қобилини танлаш тести асосида аниқлаш: 
2-жадвал 
 
1 
Таълимни 
рағбатлантириш 
қонунияти 
А 
таълимнинг мақсадлари жамиятнинг ривожланиш 
даражаси ва суръатига, унинг эҳтиёжлари ва им-
кониятларига, шунингдек педагогика фани ва ама-
лиётининг ривожланиш даражаси ва имконият-
ларига боғлиқлиги 
2 
Таълимни 
бошқариш 
қонунияти 
Б 
таълим (маърифат) мазмуни ижтимоий эҳтиёжлар 
ва таълимнинг мақсадларига, ижтимоий ва ил-
мий-техникавий тараққиёт суръатларига, ёш би-
лан боғлиқ имкониятларга, таълим муассасала-
рининг моддий-техник ва иқтисодий имкониятла-
рига боғлиқлиги 
3 
Таълим 
методлари 
самарадорлиги 
қонунияти 
Г 
таълимнинг ҳар бир янги босқичи самарадорлиги 
олдинги босқич самарадорлиги ва унда эришил-
ган натижаларга, ўрганилаётган материалнинг 
хусусиятлари ва ҳажмига; таълим берувчилар-
нинг ташкилий-педагогик таъсирига, ўқувчининг 
таҳсил олишига ва таълим олиш вақтига боғлиқ-
лиги 
4 
Таълим сифати 
қонунияти 
Д 
дидактик методлар самарадорлиги методларни 
қўллашдаги билим ва кўникмаларга, таълим мақ-
садларига, таълим мазмунига, ўқувчилар ёшига, 
ўқувчиларнинг таълим олиш (ўқиш) имкониятла-
рига, моддий-техника таъминотига ва ўқув жара-
ёнини ташкил этишга боғлиқлиги 
5 
Таълим мазмуни 
қонунияти 
Э 
таълимнинг маҳсулдорлиги таълим тизимидаги 
қайтар алоқалар жадаллигига ва тузатувчи педа-
гогик таъсирларнинг асосланганлигига боғлиқли-
ги 
6 
Таълим 
мақсадлари 
қонунияти 
Ф 
таълимнинг маҳсулдорлиги таълимнинг ички мо-
тивлари ҳамда ташқи рағбатлантирувчи (ижти-
моий, иқтисодий, педагогик) омилларга боғлиқли-
ги 
Жавоблар: 
1 
2 
3 
4 
5 
6