Ёзувчи ўзи беқиёс ишон ган, ягона ҳақиқат деб бил

савдоси”, 159-бет ).
Бу гапидан довдир аёлнинг қалби нақадар сезгирлиги, 
қолаверра, бошқалар Умар закунчининг номини эшитгани-
Ў ткир Ҳ ош им ов. 
'Я р и м аср даф тари' 
317

---

да қалтириб турса, Парча кўнглидагини дангал айтишдан 
тоймаслиги кўринади. Умуман, Парча ҳамма ерда ўзи бил- 
маган ҳолда ҳақиқатни айтиб, разолатни фош қилиб қўяди. 
Далада иш қизиган, аллақанча хотин-халаж тушлик қилиб 
ўгирганда Парча Раънога қараб туради-да, беихтиёр хитоб 
қилади: “Вуй, Раънохонни очилиб кетганини қарайла! Эри 
урушда юрган хотингаям ўхш амилла-я!” Содда-дўлворлик 
билан айтилган бу гапдан Раънонинг ичидан қиринди ўтиб 
кетгандек бўлади. Раис эса уни “провокация қилиш ”да айб- 
лайди.
“Провакация қилиш ” у ёкда турсин, бу сўзни айтишга 
ҳам тил келишмайдиган довдир Парча ҳайрон. Раъно би­
лан Раиснинг жириллашида эса гап бор. Ўзларининг сири 
фош бўлишидан қўрқади. Парча, аслида, ёмон ниятда эмас, 
кўнглига келганини айтди-қўйди! Нима қипти шу билан? 
Қизиғи шунаки, кейинроқ Умар закунчи Парчадан ўчини 
олади. Золим раис шу телбанамо муштипар аёлни қамчи 
билан аёвсиз савалаётиб, ўзи “тиллахона”га йиқилади, 
бош дан-оёқ нажасга беланади. Бу м анзарани ўқиган китоб­
хон руҳида қандайдир ички мамнуният пайдо бўлади, дов­
дир Парча “доно” Раисдан кўра тозароқ эканини xjic этади. 
Яна бир ўринда Раъно аллақачон ўлиб кетган, деб юрган ўғли 
Музаффар тирик эканини бошқалардан эмас, айнан Пар­
чадан эш итади... Китобхон уни мана шу содда-дўлворлиги 
учун ёқтириб қолади...
Шундай қилиб, биринчи саволимизга қайтайлик. Ўткир 
Ҳошимов асарларига бундай “телба-тескари” кимса нега 
киритилган? Бизнингча, муаллиф уларни шунчаки асар- 
ни “бойитиш ” учун эмас, ҳаёт воқелигини чуқурроқ акс 
эттириш и учун роман ва қиссаларига олиб кирган. Бунақа 
девонаи ҳақгўйлар ҳаётда бор ва асарларда ҳам бўлиши 
лозим. Дарвоқе, “Дафтар ҳошиясидаги битиклар” китоби- 
да адибнинг ўзи бу саволга аниқ жавоб берган: