Ёзувчи ўзи беқиёс ишон ган, ягона ҳақиқат деб бил

Ҳ ақ йўлинда ким сенга бир ҳарф ўқитмиш ранж ила,
А йлам ак бўлмас адо онинг ҳақин минг ганж ила.
Азиятлар чекиб бизга илм берган, бундан кейин болала- 
римизга илм берадиган, бинобарин, яна ўн-йигирма йилдан 
кейинги авлодни бугун ш акллантираётган ўқитувчи деган 
инсонга яна бир бор таъзим қилгим келади.
1981 йил
220 
'Я р и м аср д аф таря' Ў т к и р Х о ш и м о в

---

Ватан ичра Ватан
Бошқа бирон миллатни камситмаган ҳолда айтиш мум- 
кинки, бизнинг халқимиз қадим-қадимдан оилани муқаддас 
ҳисоблаган. Ота-онанинг фарзанд олдидаги, фарзанднинг 
ота-она олдидаги, эр-хотиннинг бир-бири олдидаги бурчи 
ва садоқати олий инсоний қадрият сифатида улугланган. 
Бунга кўп мисоллар келтириш мумкин.
Энг қадимий ёдгорликлардан бири - “Авесто”да ҳам оила 
бебаҳо тушунча эканлиги алох^да таъкидланган. Муҳаддас 
китобларда “Ота рози - Худо рози”, “Ж аннат оналарнинг 
оёги остидадур” каби ҳикматли тушунчалар баён этилга- 
ни бежиз эмас. Буюк бобомиз ҳазрат Алишер Навоийнинг 
“Ҳайратул аброр” асарида оила хдқида, ота-онани эъзозлаш 
тўғрисида ғоят теран мулоҳазалар баён этилган.
Бошни фидо айла ат о қошиға,
Ж исмни қил садқа ано бошиға.
Икни жаҳонингга т иларсан фазо,
Ҳосил эт уш бу иккисин ризо.
Тун-кунунгга айлагали нур пош,
Бирисин ой англа, бирисин қуёш...
Ҳазрат оила ахделлиги улуғ неъмат эканини хдм чиройли 
ташбехда тасвирлайди:
Тоқ киши айшини бил нигун,
Уйга цачон хомил э р у р бир сутун?
Уйни битта устун кўтариб туролмайди, оила аҳил 
бўлсагина муродига етади, деб таъкидлайди бобокалонимиз.
Халқимиз оила куриш масъулиятига асрлар давомида 
жиддий эътибор берган. “Қуда бўлгунча хўп синаш, куда 
бўлгач хўп сийлаш”, “Қудачилик - минг йилчилик”, “Она-
Ў ткир Х рш и м ов. 
'Я р и м вер д а ф п р и ”

---

сини кўриб қизини ол”, “Қушнинг ҳам уяси бузилмасин!”, 
“Гўдакни етим қилиш - энг оғир гуноҳ” каби тушунчаларга 
минг йиллардан бери амал қилиб келинаётгани бежиз эмас...
Албатта, оила аввало икки ёшнинг бир-бирига кўнгил 
қўйишидан бошланади. Бироқ бу бўлажак оиланинг дебоча- 
си, холос. Ҳали олдинда талай синовлар туради. Болалигим- 
да хотирамга ўрнашиб қолган баъзи гаплар нақадар доно 
удумларимиз бўлганини ёдимга солади. Икки оила қуда 
бўлишга қарор қилса, у томон бу томоннинг, бу томон эса у 
томоннинг “етти пуштини” синчиклаб текшириб чиқар эди. 
Қуда бўлмишнинг авлод-аждодида ўғрилар, нашавандлар, 
пиёнисталар, тутқаноқлар, қиморбозлар, савдойилар (за- 
монавий ибора билан айтганда “ш изоф реник”лар), хотин 
қўйганлар ёки эридан ажрашганлар йўқми, деган саволлар 
синчиклаб ўрганиларди.
Ота-боболаримизнинг бу анъанаси бугун ҳам давом 
этмоқда. Бўлажак қудалар бир-бирини обдан ўрганиши, ёш- 
ларнингтўй олдидан тиббиёт кўригидан ўтиши муҳим ва за- 
рур тадбирлардир. Зеро, оиланинг том маънода мустахдам 
бўлиши шу жиҳатларга ҳам боғлиқ.
Истиқлол йилларида оила тушунчасига алоҳида эътибор 
билан қаралгани, кам таъминланган оилаларга ёрдам бериш 
учун махсус қарорлар чиқарилгани, ёш оилаларни қўллаб- 
қувватлаш тадбирлари белгилангани, бирон сабаб билан 
етим қолган болаларни ҳар томонлама қулай “Меҳрибонлик 
уй”лари ўз қучоғига олаётгани юртимизда ёш авлод соғлиғи 
ва тарбиясига қанчалик катта эътибор берилаётганини 
кўрсатади.
Маълумотларга қараганда, ўтган йили ю ртимизда икки 
юз мингдан ортиқ янги оила рўйхатга олинган. Бу кичкина 
рақам эмас. Афсуски, озми-кўпми муддат яшаб, ажрашиб 
кетаётган оилалар ҳам бор. Бунинг сабаблари ҳар хил. Бир- 
бирини тушунмаслик, ўзаро майда-чуйда гаплар, жанжал- 
лар, худбинлик, молпарастлик, пулпарастлик...
Ҳар иккала томоннинг тинкасини қуритадиган дабдаба- 
ли тўйлар, қачондир, кимлардир ўйлаб топган “маросимлар” 
ёш оила ҳали дунёга келмасиданоқ орага совуқчилик туши- 
раётгани бор ran. Бундан ташқари, оилаларнинг бузилиб ке- 
тишида ҳаёт тарзи бизга мутлақо бегона бўлган айрим чет 
эллик “хайрихоҳлар”нинг ҳам улуши бор.