Ey O'zbekiston respublikasi oliy va o rta maxsus ta lim vazirlik nizomii name name toshkent davlat pedagogika universitet berun bo'limi

2.2. Aqliy hujum usuli
Aqliy hujum - bu g'oyalarni shakllantirish usuli. Universitet o'qituvchilari qiyin muammoni hal qilish uchun birgalikda ishlaydi: uni hal qilish uchun ular o'z g'oyalarini (avlod) ilgari suradilar. Bu bakalavriat o‘qituvchilarini tasavvur va ijodkorlikdan foydalanishga undaydi. Aqliy hujumning vazifasi kichik guruhlar yordamida yangi g'oyalar yaratishdir. Bu usul muammoni yechish bilan shug‘ullanuvchi bakalavriat o‘qituvchilarini hayratlanarli va hatto fantastik g‘oyalarni taklif qilishga undaydi. Qanchalik ko'p g'oyalar bo'lsa, shuncha yaxshi. Ulardan kamida bittasi maqsadga xizmat qilishi mumkin. Psixologik hujum qoidalari: fikrlar cheklovsiz ifodalanishi kerak; Bildirilgan fikr-mulohazalar taqdimot yakunlanguniga qadar muhokama qilinmaydi va baholanmaydi; bildirilgan har qanday mulohazalar inobatga olinadi; fikr qancha ko‘p ifodalansa, shuncha yaxshi; bildirilgan fikrlarni to‘ldirish va kengaytirish mumkin; barcha takliflar qayd etiladi; takliflarni taqdim etish muddati aniq belgilangan. Bu usul barcha ishlarni bajaradi, lekin uning asosiy vazifasi bakalavriat o‘qituvchilarini muammolarni mustaqil tushunish va hal qilishga undashdan iborat.

2.3. Klaster usullari
Faol usullardan biri klaster usulidir. Klasterlash - bu universitet o‘qituvchilariga mavzu bo‘yicha erkin va ochiq fikr yuritishga yordam beradigan pedagogik strategiya. Bu metod fikrlashning turli usullarida o‘rganiladigan tushunchalar (hodisalar, hodisalar) o‘rtasida aloqa o‘rnatish qobiliyatini rivojlantiradi. Klaster so'zi klaster degan ma'noni anglatadi. Klasterlar motivatsiya, tushunish va fikrlash bosqichlarida fikrlashni rag'batlantirish uchun ishlatilishi mumkin. Bu asosan yangi g'oyalarni uyg'otish, mavjud bilimlarga kirish va muayyan mavzu bo'yicha yangi fikrlashni rag'batlantirish strategiyasidir. Ushbu mavzuni to'liq o'rganishdan oldin, mavzu bo'yicha klasterlardan foydalanish tavsiya etiladi. Klasterni shakllantirishda barcha malakali o‘qituvchilarning ishtiroki ushbu guruh g‘oyalari asosini tashkil etadi. Klaster usuli - muayyan ob'ektga yo'naltirilmagan fikrlash shakli. Uning ishlatilishi inson miyasining ishlash printsipi bilan bog'liq. Bu usul bo’lajak bakalavr o’qituvchilari tomonidan ma’lum bir mavzu chuqur va batafsil o’zlashtirilgunga qadar tafakkur faoliyatining uzluksizligini ta’minlashga xizmat qiladi. Uslub g‘oyasiga ko‘ra ishlab chiqilgan bu metod puxta o‘ylangan strategiya bo‘lib, bakalavriat o‘qituvchilari bilan individual yoki guruh darslarida foydalanish mumkin. Guruh faoliyatida bu yondashuv guruh a’zolari tomonidan bildirilgan g‘oyalar majmuasi sifatida namoyon bo‘ladi. Bu sizga guruhning har bir a'zosi tomonidan ilgari surilgan g'oyalarni muvofiqlashtirish va ular o'rtasidagi aloqalarni topish imkonini beradi. Klaster usuli quyidagicha qo'llaniladi: O'z fikringizni qog'ozga yozing. Fikrlaringiz sifati haqida qayg'urmaslik o'rniga, ularni yozib qo'ying. Imlo yoki yozishingizning boshqa jihatlariga e'tibor bermang. Belgilangan vaqt o'tmaguncha yozishni to'xtatmang. Agar siz bir muncha vaqt g'oyani o'ylay olmasangiz, qog'ozga biror narsa chizishni boshlang. Yangi g'oya paydo bo'lguncha bu jarayonni davom ettiring. Muayyan kontseptsiya doirasida iloji boricha ko'proq yangi g'oyalarni targ'ib qilishga harakat qiling va bu g'oyalar o'rtasidagi bog'liqlik va aloqani ko'rsating. G'oyalar to'plamining sifatini va ular o'rtasidagi munosabatlarni cheklamang. Bu usuldan darslarda quyidagicha foydalanish mumkin: “Kompyuterning tuzilishini o’rganish” mavzusi Darsning maqsadi: Mavzuni mustahkamlash, yangi mavzu bilan bog’liq ko’nikma va malakalarni shakllantirish.Uni quyidagicha tashkil qilish mumkin: Siz nimani bilasiz? Kompyuter nima?Dunyodagi eng mashhur kompyuterni ayting.Uni ishlab chiqaruvchi kompaniyalarni ayting.Kompyuterning oltin qoidalariga misol keltiring.Undan qanday foydalanish kerak?O’tgan mavzuni takrorlash bakalavriat o’qituvchilarini yangi mavzuni o’rganishga tayyorlaydi. Guruhning har bir a’zosi g‘oyani o‘ylab topadi, shundan so‘ng barcha g‘oyalar birlashadi. Buning uchun o'qituvchi bo'lajak bakalavr informatika o'qituvchilarini 3 yoki 4 guruhga ajratadi. Talabalarga aniq mavzuni aytib beradi. Mana shu mavzuni o'zlashtirmasangiz, bosib o'tadigan yo'lga misol. Qonunning joylashuvi aniqlanmaguncha bo‘lajak bakalavriat informatika o‘qituvchilari quyidagi masalalar yuzasidan erkin va ochiq fikr yuritish imkoniyatiga ega bo‘ladilar: Informatika fanining asosiy ob’ektlari? Bu nimaga bog'liq? Doskada shu masalalar bo‘yicha plakat o‘rnatiladi. Dars tavsifi: Oldindan tuzilgan savollar ko‘rib chiqish uchun taqdim etiladi. Bakalavriat kurslari o‘qituvchilari mavzuni takrorlaydilar. O‘qituvchi o‘z fikrini bildirish uchun yuqoridagi usuldan foydalanadi. Ushbu bosqichlarni bajargandan so'ng, jamoa a'zolari o'z g'oyalarini muvofiqlashtiradilar, ular orasidagi aloqalarni topadilar va ularni shablonga joylashtiradilar. Tarbiyachi va guruhning boshqa a'zolari hukmga havola qiladilar. Buning uchun har bir guruhdan vakil tanlanadi. Guruh bir qator g'oyalarni o'qiydi. Klaster usulida ushbu bosqichlarni bajargandan so‘ng bo‘lajak informatika o‘qituvchilari yangi mavzuni mustaqil tushuna oladilar. Chunki bu yerda barcha g‘oyalarni o‘qituvchi emas, balki o‘zi o‘ylab topgan. Bu yerda keng qamrovli g‘oyalar ilgari surilib, yechimlar izlanmoqda. Yechim topish maqsadida yangi bilim va ma’lumotlar, mavzuning muhim tomonlari ochiladi va o‘zlashtiriladi. Bu usul informatika fani o‘qituvchilarining mustaqil va erkin fikrlash malakalarini oshirish bilan birga, ularda ijodiy mushohada yuritish ko‘nikmalarini ham rivojlantiradi. Dars oxirida o'qituvchi xulosa qiladi va o'z fikrlarini bayon qiladi. Ularning bilimlari baholanadi va faol ishtirokchilar rag‘batlantiriladi. Uyga vazifa: Bakalavriat o‘qituvchilarini tayyorlash jiddiy masala ekanligi aniq. Buning uchun bilim, ko'nikma, fidoyilik, o'z-o'zini anglash va muammolarning aniq echimini topish qobiliyati talab etiladi. Bunday talablarga javob beradigan o'qituvchilarni tayyorlashning eng faol usullaridan biri bo'lgan klaster yondashuvi muhim rol o'ynaydi . Ushbu faol o‘qitish usulidan barcha ta’lim muassasalarida bo‘lajak o‘qituvchilarni tayyorlashda foydalanish mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, interfaol usullar ta'lim mazmunining tarkibiy qismi bo'lgan jamoaviy fikrlash, ya'ni pedagogik ta'sir qilish usullari deb ataladi. Bu usullarning o`ziga xosligi shundaki, ular faqat o`qituvchilar va bakalavrlarning birgalikdagi mehnati orqali amalga oshiriladi. Kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarda o‘qitiladigan “Informatika” kursining mazmuni 10 bobdan iborat. Ushbu kurs ikki semestr davomida o'qitiladi.
Kursni o‘qitishda innovatsion texnologiyalar va metodlarni qo‘llash bo‘yicha ayrim mavzular misolida uslubiy ishlanmalardan misollar keltiramiz. 2-bob “Shaxsiy kompyuterlar va ularning tuzilishi va qurilmalari haqida ma’lumotlar.. Birinchidan, biz klaster usulidan foydalanishni maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Endi deyarli har bir uyda kompyuterlar mavjud, shuning uchun siz talabalardan kerakli ma'lumotlarni so'rashingiz mumkin. Masalan, birinchi darsda klaster usulidan foydalanish bir guruh o‘quvchilarni kichik guruhlarga bo‘lish va umumta’lim maktablarida “Informatika” fanidan o‘quvchilarning bilim darajasini aniqlash imkonini beradi. Bu usuldan foydalanish uchun o‘qituvchi doskaga “Kompyuter” so‘zini yozib, o‘quvchilardan “Siz qanday kompyuterni bilasiz va uning qurilmalarini qanday bilasiz?” deb so‘rab, ularning kompyuter haqida qanday fikrda ekanligini bilishi mumkin. U “Kompyuter” so‘zi atrofida o‘quvchilar tilga olgan har bir qurilma nomini yozishi va, albatta, takroriy nomlar bo‘lsa, ularning aytganlarini o‘quvchilarga o‘z vaqtida yetkazishi kerak. Natijada, doskada "Kompyuter" so'zi atrofida qurilmalaringiz haqidagi ma'lumotlar mavjud. Keyin o‘qituvchi o‘quvchilardan birin-ketin qanday vazifalarni bajarishlarini so‘raydi. Talabalarda etarli ma'lumot bo'lmasa, o'qituvchi uni to'ldiradi. Shunday qilib, kompyuter qurilmalari tushunchalari etarlicha tushuntirilgan. Talabalar o'z bilimlarini baham ko'rishadi. Bu ularni erkin fikr bildirishga o'rgatadi. Albatta, qanday usul yoki texnologiya qo'llanilmasin, uni tor doirada ishlatishda vattlarni hisobga olish kerak.

2.4. Blits so'rovi

Fanni o’qitishda bu metoddan foydalanish uchun avvalo mavzuga oid asosiy tushunchalarni aniqlash kerak. Agar asosiy tushunchalar soni bir mavzudan kam bo'lsa, ikkita yoki uchta mavzuni tayyorlash mumkin. Endi kasb-hunar kollejlarida o‘qitiladigan “Informatika” fani misolida ushbu usulning qo‘llanilishini ko‘rib chiqamiz. Masalan, “Turbo Paskal algoritmik tili” bo’limidagi mavzularni o’qitishdan oldin Paskal tilida qo’llaniladigan buyruqlar va operatorlar uchun “Blits-savol” usulidan foydalanib, o’quvchilarning o’rta maktablarda Pax tilini qay darajada o’zlashtirganliklarini aniqlang. Buning natijasida talabalar Paskal dasturlash tilining buyruqlari va operatorlarini o‘zlashtirib oladilar va ushbu bobda o‘tilgan mavzulardagi har bir innovatsion usullardan foydalangan holda o‘quv jarayonini tashkil qilishni rejalashtiradilar.
Mavzu: Algoritm turlari va ularning asosiy xossalari
Tayanch tushunchalar: algoritm, chiziqli, tarmoqlanish, iteratsiya , diskret , tushunarli, aniqlik, massa, samaradorlik, formula, grafik, jadval, blok-sxema