Европейский Централный Банк (ецб)

Валюта бозорига таъсир этиш 
 
Еврони киритишга тайёргарлик кўриш валюта бозорининг дилинг 
залидаги ишларни ўта сезиларли равишда камайтириш билан давом этди, 
чунки Европа валюта тизими ичида валюта дилерларига талаб йўқолди. 
Бундан ташқари пул бозорида фаол ишлайдиган кўпгина банклар Европа 
қитьасидаги бўлимларини бекитишди ва Лондонга жойлашишди. Бунақанги 
содир бўлган туб ўзгаришлардан кейин, форекс ҳамжамияти зўрға ўзига кела 
бошлади. 1999 йилнинг баҳоридан бошлаб қисқа даврдан кейин евро билан 
савдога кўникиб, уни хажми бироз кўпайди (1990-йилларнинг бошидаги 
кўрсатгичларга нисбатан). Еврони киритилиши ҳамда электрон савдони 
қўлланиши муносабати билан валюта бозорини самарадорлиги ошди. Форекс 
бозорлари янги вазиятга қудратли қадамларини қўя бошладилар.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

46 
4.1. ГЕРМАНИЯ ФЕДЕРАТИВ РЕСПУБЛИКАСИ
БАНК ТИЗИМИ 
 
Европа Марказий банки учун Германиянинг Марказий банки (Bundesbank) 
модел бўлиб хизмат қилди. Германиянинг марказий банки бағоят мустақил 
ташкилот бўлиб, валюта барқарорлигини таъминлашга, паст инфляция 
кўрсатгичларига ва пул массасини назоратга мўлжалланган. Германия 
марказий банкининг Низоми иқтисодий тартибсизликдан қочиш вазифасини 
кўзда тутади. 
Бозор иқтисодиётига ўтиш учун ҳеч шубҳасиз шартлардан бири - икки 
поғонали банк тизимини ислоҳ қилиш, кредит ишидаги ижобий томонлардан 
унумли фойдаланиш, бир томондан марказий банк фукнциялари ва бошқа 
тарафдан хусусий банклар функциялари ўртасида аниқ чегараларни 
ўрнатишдан иборат эди. Марказлашган режали иқтисодиёт шароитида 
пулнинг роли қайта тақсимлаш ва назорат инструменти сифатида қаралса ва 
ўрганилган бўлса, бозор иқтисодиёти шароитида пулнинг роли марказий 
аҳамиятга эгадир. Пул ва унинг турли функциялари, яъни пул умумий 
алмашиш воситаси сифатида, ҳисоблаш бирлиги ҳамда қийматни ўтказиб 
бериш ва сақлаш учун восита сифатида иқтисодиётнинг юрак қони бўлиб 
ҳисобланади. Агар ҳаддан ташқари меъёрдан ошиқ пул массасини муомалада 
кўпайиб кетиши баҳо спералининг юқорига қараб ҳаракатга келишига 
сабабчи бўлиб қолса ва инфляцион чақмоқни келтириб чиқарса, шу пайтнинг 
ўзида пул массасининг камайиши натижасида дефляция ва ишсизлик келиб 
чиқади. Шунинг учун пул массасини муомалада керакли миқдорда 
бўлишлигини таъминлаш ўта муҳим масаладир, чунки у бир томондан 
иқтисодиётнинг ўсишини рағбатлантиради, иккинчи томондан инфляцион 
жараёнга олиб келмаслиги керак, бу эса балансни таъминлашда Марказий 
банкларнинг энг муҳим функцияларидан биридир. Марказий банк бу ўта 
муҳим вазифани уддалаш учун, пул миқдори базасини чиқариш ва юқотиш 
борасида яккахокимлик ҳуқуқига эга бўлиши керак ҳамда унинг қўлида пул 
оборотини тартибга солиш учун самарали молиявий инструментлар бўлиши 
керак. Бошқа тарафдан, давлатнинг пул чиқариш борасида аралашиш 
имконияти жуда қаттиқ чегаралашиши керак.
Тижорат банклари секторига нисбатан – уларни ҳуқуқий шаклига, алоҳида 
кредит муассасаларини гуруҳини мулки шаклига қарамасдан тескариси,
яъни капитални бошқаришда марказий бошқарувга йўл қўйилмаслиги керак, 
чунки уларда мавжуд бўлган жамғарма натижасиз ишлатилмаслиги лозим, 
иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ ишлатилиши талаб этилади. Тижорат 
банклари кредит беришда фақат ва яна фақат битта критерияга, яъни 
рентабеллик даражасига қараб капиталнинг ишлатилишини таъминлаши 
лозим.