Европейский Централный Банк (ецб)

Иқтисодий тафовут (дивергенция) 
 
Иқтисодий тафовутдаги тенденцияни ва давлатлар ўртасида ижтимоий 
фарқни мавжудлигини йўқотиш сиёсатини юритиш зарур. Аммо бу ҳолат 
билан одатда кўпгина татқиқотчилар ҳисоблашгиси келмайдилар. Европада 
Германиянинг сиёсий бирлашиши бир қанча қийинчиликларнинг юзага 
келганлигини кўрсатди. Германиядаги икки томон ўзаро умумий тил 
топишганига қарамай, уларнинг бирлашиши корхоналарни албатта қийнаб 
қўйди. 
Қачонки бунақанги экспрементлар 11 та миллат (бир-бири билан жуда 
катта фарқланувчи тоифа) доирасида ўтказилиши кўзда тутилганда, ўз- 
ўзидан анчагина хулосалар чиқаришни талаб этади. Албатта, миллатлар 
ўртасида мавжуд тўсиқлар аста-секин йўқолади, лекин ҳозирги яшаётган 
авлод учун бу етарлими ёки йуқми бошқа масала.
Ишчи кучларини ноэластиклиги бошқа муҳим муаммоларни ҳам келтириб 
чиқаради. Фақат ёшларгина яшаш жойини ташлаб бошқа давлатда ишлашга 
тайёр ва имкониятга эга бўлиши мумкин. Кўпгина Европаликлар ҳаттоки 

---

45 
хорижий тилларни яхши билган тақдирда ҳам, одатдаги ҳолатларини 
ўзгартириб, тараққиёт одимларига қараб, тез ёки секин иш режимига 
одатланишга тайёр эмаслар. Ижтимоий нафака (пособия) оладиган, ҳар 
тарафлама ижтимоий суғурта билан ҳимояланган ёлланма Европалик ишчи, 
АҚШ стандартларига жавоб бера олмайдилар.
ХХI аср бошидан бошлаб ишсизлик даражаси жуда юқори бўлиб 
қолмоқда. 2008 йилнинг охирида бошланган халқаро молиявий-иқтисодий 
инқироз масалани яна ҳам қийинлаштирди. Бу сўзсиз равишда Жаҳон лидери 
бўлишга ҳаракат қилаётган Европа учун чақирувдир. Европа ҳукумати жуда 
қаттиқ босимга учрамоқда, чунки улар бир амаллаб ижтимоий нафакаларни 
(пособияларни) 
қисқартириш 
ва 
ишчи 
кучининг 
мобиллигини 
рағбатлантириш йўли билан ишчи ўринлари яратиш имкониятини топишга 
ҳаракат қилаяптилар. 
Кўп ўн йилликлар давомида конвергенция кенг тарқалган жараён бўлиб 
бунда доимо табиий конвергенция назарда тутиларди. Агар реал 
фундаментал иқтисодий қонунлар инобатга олинмаса, фақат вақтни ўзи шуни 
кўрсатади эркин бозор кучлари барча ҳатоларни ўзи ошкор қилиб, ўзи 
тўғрилаб ҳам кўяди. Бу ҳолатни жуда содда қилиб айтадиган бўлсак, суньий 
механизмларнинг яшаш муддати ўта қисқа бўлади.