Европейский Централный Банк (ецб)

Форфейтинг 
факторинг 
операциясини 
давоми 
ва 
кенгайиши 
ҳисобланади. У экспортни молиялаштиришда импортёр векселини регресс 
ҳуқуқисиз ҳисобга олиш йўли билан молиялаштиришдан иборат. Банк 
(форфейтер) экспортёрдан чигирма билан векселни сотиб олади, шу билан у 
тўловни тўланмаслик билан боғлиқ бўлган ёки импортёр томонидан 
тўловнинг кечиктирилиши каби барча рискларни ўз зиммасига олади, 
бундан ташқари, у экспортёрга эътироз билан мурожаат қилиш ваколатидан 
ҳам айрилган бўлади. Форфейтер ўзига ҳаттоки импортёрнинг банкрот 
бўлиши ва кафиллик рискини ҳам ўз зиммасига олади. Чегирма миқдор 
(дисконт)и импортёрнинг рейтингига, давлат ва валюта рискига қараб 
белгиланади. 
Форфейтинг ўзида экспортни молиялаштириш ва рискни суғурталаш 
механизмини мужассам этади. У давлат томонидан экспортни кредитлаш ва 
суғурталаш 
механизмини 
кенгайтиради. 
Кўпчилик 
экспортёрлар 
форфейтингни орзу қилишадилар, чунки у экспортнинг давлат томонидан
суғурта қилинмайдиган кўп рискларни суғурта қилади. Форфейтинг 
хизматларини ҳозирда жуда кўпчилик йирик банклар ўз зиммаларига олган. 
Фақат Лондон шаҳрининг ўзида уларни сони 100 дан ошиқдир. 
Халқаро кредитлаш, лизингни, факторингни ва форфейтингни қўшганда, 
барча келишувлар кредит берилиш, ишлатилиши ва қайтарилишини махсус 
шарт-шароитлар асосида белгиланишини талаб этади. Кредит берилишининг 
муҳим шартларидан бири-
фоиз ставкаси
ҳисобланади.
Фоиз ставкасининг базаси 
учта асосий усул билан аниқланади: 
1)
қисқа муддатли давлат облигацияси фоиз ставкаси бўйича.
Банк 
доимо пул деб давлат қоғозига ишонади, хорижда ҳисоблашадики, бунда 
амалда ҳеч қанақа риск юзага келмайди. Аммо 1998 йилда Россия давлатида 
содир бўлган инқироз пайтдаги олинган ҳаммани довдиратиб ташлаган 
тажриба шуни кўрсатдики, ҳаттоки давлатнинг қисқа муддатли қоғозига 
тикилган маблағлар ҳам рисксиз эмас экан; 
2)
 
прайм-рэйт ставкаси бўйича, яъни 
биринчи даражали қарз олувчилар 
учун кредит бўйича ставка. Прайм-рэйт ставкаси
 
ҳар бир банк томонидан, 
фондни жалб қилиш билан боғлиқ ҳаражатларни қоплаш учун, кредитлаш 
бўйича операцион ҳаражатлар ва мақсадли фойда олиш учун
 
етарли 
даражада ўрнатилади. Бу ставка ҳаммадан аввал муддатли депозитлар бўйича 
фоиз ставкасига боғлиқ бўлиб, қайсики у, биз кўрсатганимиздек халқаро 
банкларни кредит операцияларини ўтказишга асосий манба бўлиб хизмат 
қилади;
 
3)
 
 LIBOR ставкаси бўйича –
Лондон банклараро бозоридаги таклиф 
ставкаси. Бу ставка евродоллар бозорида қарз олиш баҳосини аниқлайди ва 
евробозорда молиявий ресурслар манбаи бўлиб кредит ставкасини аниқлаш 
учун база бўлиб хизмат қилади.
 

---

23 
Кредит ставкаси 
қуйидаги формула билан аниқланади: база ставкасига 
(
прайм-рэйт, LIBOR ва бошқалар
) фоиз учун рисклар қўшилади.