Evolyutsiya nazariyasi


Tabiiy tanlanishning samaradorligi va ta’sir etish tezligi



Download 10,57 Mb.
bet67/159
Sana14.06.2022
Hajmi10,57 Mb.
#669310
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   159
Bog'liq
Эволюцион наз РУТ 2021 2020 ўқув йил

Tabiiy tanlanishning samaradorligi va ta’sir etish tezligi. Bu hodisa barcha faktorlarga bog‘liq. Bunga yashash sharoiti, aniq belgi xossalar va birinchi navbatda tanlanish bosimi muhim ahamiyatga ega. Tanlanish bosimini bilish uchun, avvalo genotipning adaptiv qiymatini bilish kerak. Tanlanish jarayonida populyatsiyadagi har bir genotipning individual foydaliligi genlarning kelgusi bo‘g‘inlarga berilishi qobiliyati bilan baholanadi. Bir genotipning populyatsiyadagi boshqa genotiplarga nisbatan yashovchanligi va nasl berish qobiliyati genotipning adaptiv qiymati deb ataladi. Bu esa genotipning moslanish darajasini ifodalaydi va W harfi bilan belgilanadi. Genotipning adaptiv qiymati 0 dan 1 gacha o‘zgarib turadi. Agar Wq0 bo‘lsa, genotip axboroti navbatdagi bo‘g‘inga berilmaydi, chunki barcha organizmlarning nobud bo‘lishi tufayli ko‘payish sodir bo‘lmaydi. Agar Wq1 bo‘lsa, genlarga ega bo‘lgan gametalar ko‘plab nasl beradi va ko‘payish qobiliyati to‘liq amalga oshadi.
Genotipning adaptiv qiymati barcha genlarning kompleksi bilan belgilanadi. Shuning uchun hatto har xil gendan iborat gomozigota genotiplar ham tulicha adaptiv qiymatga ega bo‘lishi mumkin. Adaptiv qiymat tanlanishgacha va tanlanishdan keyin uchraydigan allellarni hisobga olish bilan aniqlanadi. Bu esa tanlanish koeffitsentiga bog‘liq.
Tanlanish koeffetsenti boshlang‘ich formalarga nisbatan mutant allelning qirilish intensivligini yoki urchish qobiliyatining pasayishini ifodalaydi va S harfi bilan belgilanadi. Tanlanish koeffitsenti genotipning adaptiv qiymatiga nisbatan teskari hodisa hisoblanadi va 1 dan 0 gacha o‘zgarib boradi. Shunga ko‘ra, genotipning adaptiv qiymati qancha katta bo‘lsa, tanlanish koeffitsenti shuncha kichik, ya’ni Wq1 bo‘lsa, u holda Sq0 teng bo‘ladi. Tabiiy sharoitda tanlanish koeffitsenti 0,10-0,20 dan oshmaydi. Lekin letal mutatsiyalarda organizmlarning yashovchanlik qobiliyati pasayib, tanlanish koeffitsenti ortishi va 1,0 gacha yetishi mumkin. Tabiatda ayrim belgilar bo‘yicha genotipning adaptiv qiymatini xarakteristikasi uchun o‘rtacha moslanish aniqlanadi va W bilan belgilanadi. U tanlanishdan keyin uchraydigan genotiplar yig‘indisiga teng bo‘ladi va Xardi-Vayinberg formulasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi.
Wqq2W0+pqW1+q2W2
Bundan: W0–populyatsiyadagi bir xil genotip:
W1–ikkinchi xil genotip:
W2–uchunchi xil genotip bildiradi.
Agar dominant gomozigotalarning o‘rtacha moslanishi 1 bo‘lsa, u holda boshqa genotiplarning moslanishi unga nisbatan protsent hisobida olinadi. U holda har xil genotipga ega bo‘lgan organizmlar populyatsiyasining o‘rtacha moslanishi quyidagicha ifodalandi.

genotiplar o‘rtacha moslanishlar


АА

Download 10,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   159




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish