Evolyutsiya nazariyasi

1. Antropagenezni, ya’ni odam evolyutsiyasining xarakatlantiruvchi biologik faktorlar. Bular mutatsiya, populyatsiya tulkini, aloxidalanish, yashash uchun kurash hisoblanadi. Ular antropogenezga qanday ta’sir ko‘rsatadi.
Mutatsiya va genlar kombinatsiyasi odamda xilma-xil anotomomor-fologik, fiziologik-bioximiyaviy, genetik o‘zgarishlari keltirib chiqargan. Sotsial muxit esa har bir individning o‘ziga xos genetik o‘zgarishiga imkon yaratgan.
Alohidalanish xar xil irqlar, etnik gruppalar paydo bo‘lishida muhim rol o‘ynagan. Chunki xar bir irqni boshqa irqdan ajralib turishida geografik va biologik alohidalanish asosiy sababchi bo‘lgan, deb aytish mumkin.
Hayot to‘lqini odam ajdodlari orasida vaqti-vaqti bilan bo‘lgan ocharchilik, yuqimli kasalliklar tarqalishi zaif organizmlarning ko‘plab qurilishiga va shu yo‘l bilan tirik qolgan odamlar genofondini tasodifiy, yo‘nalishsiz o‘zgarishiga sabab bo‘lgan.
Yashash uchun kurash primatlar, jumladan qadimgi to‘dalarni oziqlanish maydonini egallash, yovvoyi hayvonlarni ovlash, o‘simliklarning xar xil qismilarini topish, yig‘ish, saqlash bo‘yicha o‘zaro raqobatda namoyon bo‘lgan. To‘dalar orasidagi bunday raqobatlarda g‘olib chiqish to‘da a’zolarining soniga, uddaburonligiga, ov qilish qobiliyatiga, xavf xatarni oldini olish kabi faktorlarga bog‘liqdir. Bunday to‘dalar mavjudligi tabiiy bir xoldir. Bunday gruppali tanlanish ikki oyoqlab yurishga, qo‘lni ishlatishga olib keladi.
Tabiiy tanlanish ham gominidalar evolyutsiyasida sodir bo‘lgan. Masalan, avstralopiteklar bilan qadimgi odamlar bir vaqtda va turlararo tanlanishda qadimgi odamlar g‘olib chiqqan.
Shunday qilib, to‘dalar o‘rtasida polimorfizm vujudga kelishida mutatsiya, alohidalanish, hayot to‘lqini, tabiiy tanlanish, yashash uchun kurash va qadimgi odamlarning o‘zaro uchrashuvidagi stress (xis, hayojon) xolati alohida ahamiyatga ega bo‘lgan. Xususan stress xolati tufayli odam organizmidagi neyroendokrin boshqarilishi o‘zgargan.
Xulosa qilib aytganda, antropogenezning harakatlanuvchi biologik faktorlar-mutatsiya, alohidalanish, hayot to‘lqini, yashash uchun kurash, tabiiy tanlanish odamsimon maymunlardan odam paydo bo‘lishida muhim rol o‘ynagan. Turni paydo bo‘lishi bilan biologik faktorlarning alohidalanishi, hayot to‘lqini, yashash uchun kurash va tanlanishning ahamiyati tobora susayib borgan.