Estetika kategoriyalarining an’anaviy va zamonaviy tasnifi

Estetik  mushohada.  Odatda  biz  «mushohada»  deganimizda  «kuzatish»  so‘zining  sinonimini 

tushunamiz.  Aslida  esa  bunday  emas:  kuzatish,  falsafiy  qilib  aytganda,  bilish  munosabatining 

tajribaviy  asosi,  u  ob’ektga  yunaltirilgan  bo‘lib,  qo‘yilgan  maqsad  va  ilmiy  bilim  mantiqi 

tomonidan  boshqarib,  tuzatilib  boriladi,  unga  o‘zgartirishlar  kiritib  turiladi,  ya’ni  u  maqsad 

asosida ish ko‘radigan fikriy faoliyat. Kuzatishda inson o‘z diqqatini ob’ektga  yo‘naltirar ekan, 

uning  qiziqishi  hodisadan  mohiyatga  qarab  boradi;  unda  bor  narsaning  borligini  yoki  yo‘q 

narsaning yo‘qligini tasdiqlash muhim.  

Estetik  baho.  Qadriyat  deganda  biz,  odatda  shaxs,    millat,  jamiyat  tomonidan  qadrlanadigan 

ma’naviy—moddiy  ob’ektlarni  tushunamiz.  Har  qanday  qadriyat  yoki  qadriyat  darajasiga 

ko‘tarilgan  har  bir  ob’ekt  inson  tomonidan  baholanmay  qolmaydi.  Qadriyatlar  sohaviylik 

tabiatiga ega (axloqiy, estetik, diniy va h.k.) bo‘lishi barobarida darajalarga bo‘linishi bilan ham 

ajralib turadi.